شابيزك (1)

شاهبيزك، بلادن

Atropa belladonna L.

Family: Solanaceae

English name: Black cherry, Deadly nightshade, Belladonna

ريخت شناسي گياه: گياهي چند ساله به طول 5/1 متر با برگهاي منفرد، تخم مرغي كامل، با دمبرگ كوتاه مي‌باشد. گل آذين اين گياه گرزن يك‌سويه، گلها به رنگ زرد يا مايل به ارغواني و ميوه‌ها سته و كروي به رنگ بنفش مايل به سياه مي‌باشند (2، 3).

محل رويش: در گيلان (اسالم، بين اسالم و خلخال، 20-10 كيلومتري غرب آستارا)، مازندران (پل سفيد، تنكابن، نوشهر، ‌رامسر، چالوس، 18 كيلومتري رامسر، رودبار) و گرگان پراكندگي دارد (4).

زمان برداشت قسمت مورد استفاده: برگها در ارديبهشت و تير ماه جمع‌آوري مي‌گردند (5).

قسمت مورد استفاده: سرشاخه‌هاي گلدار گياه،‌ ريشه (6).

كاربرد درماني: در درمان كوليك صفراوي، گوارشي و زخم معده و جلوگيري از آنفلوآنزا به همراه ملين‌ها مصرف مي‌شود. تنتور گياه براي درمان شب ادراري بكار مي‌رود. آرامبخش، ضدگرفتگي عضلاني، معرق، مدر، مخدر، براي درمان بيماري پاركينسون، تب بر، مسكن، گشاد كننده مردمك چشم و ضدآسم مي‌باشد (6، 7).

آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: بواسطه حضور آلكالوئيدهاي موجود در گياه، تماس مستقيم سبب اتساع مردمك چشم مي‌شود (8). اين گياه گاهي اوقات باعث مسموميت در انسان شده است (9).

احتياط مصرف: شيره و ميوه گياه باعث حساسيت پوستي، تاول، كورك و بثورات جلدي مي‌شوند (7).

منع مصرف: بعلت اثر مخدر بايد توسط متخصص تجويز گردد (10).

تركيبات شيميايي: آلكالوئيد (هيوسيامين و آتروپين)، فلاونوئيد، كومارين، بازهاي فرار (نيكوتين) (2، 6).

نحوه و ميزان مصرف: بصورت قرص، شربت، پودر، قطره و ... وجود دارد. پودر آن (استاندارد شده بر اساس آلكالوئيدهاي تام به ميزان 28/0 تا 32/0 درصد) تك دوز به ميزان 05/0 تا 1/0 گرم ميل شود (11).

مصرف غذايي: كاربرد غذايي ندارد.

نام تجاري دارو ساخته شده از گياه:

Ger.: Belladonnysat Burger; USA.: Bellafoline  (6).

منابع:

1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391

2- Anderw Chevallier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 66

3- قهرمان، احمد. كورموفيتهاي ايران (سيستماتيك گياهي). جلد سوم. مركز نشر دانشگاهي، 1373: 212

4- امامي، احمد. شمس اردكاني، محمد رضا. مهرگان، ايرج. فرهنگ مصور گياهان دارويي. مركز تحقيقات طب سنتي و مفردات پزشكي . دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، 1383: 51

5- صمصام شريعت، هادي. پرورش و تكثير گياهان دارويي. ماني، 1374: 316

6- Royal Pharmaceutical Society. Martindale, The Extra Pharmacopoeia. 1996: 493

7- James A. Duke. CRC Handbook of Medicinal Herbs 1989: 73

8- Fortschr Ophthalmol 1991; 88 (5): 588-91

9- Hum EXP Toxicol. 2003; 22 (12): 665-8

10- John B. Lust. The Herb Book. 1974: 110

11- Bette Lagow. PDR for Herbal medicines. 2004: 71