Family: Asteraceae

Synonyms: Arctium major Geaerth.

English name: Burdock, Great burdock

ريخت شناسي گياه: گياه علفي، دو ساله، ارتفاع 2-1 متر. ساقه ضخيم، ايستاده، منشعب، كركينه پوش، با شاخه‌هاي كم و بيش متعابد، برگدار، منتهي به گل آذيني وسيع و تنك از كپه‌ها. برگها دمبرگدار، بدون تقسيم، بسيار بزرگ، تخم مرغي، قلبي، بدون خار، دندانه‌دار، در پشت خزي و بدون كرك. گلها به رنگ ارغواني – بنفش. ميوه فندقه (3).

محل رويش: در شهرستانك، لشكرك، بين توچال و دماوند، كرج، علي آباد، بين عباس‌آباد و قائم شهر، شليل كوه، سله وان، مرند بطرف تبريز، قره داغ، نعمت آباد نزديك تبريز، دره گردو نزديك اراك، بختياري، اطراف كرمان، راه بر و خراسان پراكندگي دارد (3).

زمان برداشت قسمت مورد استفاده: برداشت ريشه از آغاز پاييز تا زمستان (تا زماني كه هنوز زمين پوشيده از برف نشده است) مي‌باشد. برداشت برگها (معمولاً زماني كه گياه 18 ماهه است) از اوايل ارديبهشت تا اواخر خرداد ماه صورت مي‌گيرد (4).

قسمت مورد استفاده: ريشه، برگ و دانه (5، 6).

كاربرد درماني: اين گياه مدر و محرك اشتها مي‌باشد و براي درمان روماتيسم و التهاب جلدي مخصوصاً اگزما و پسوريازيس كاربرد دارد (6). گیـاه بابـا آدم دارای فعالیـت. ضدالتهابــی، ضد-میکروبــی و ضــد تکثیــری میباشــند.

آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: عصاره گياه سبب كاهش قند خون مي‌شود و اجزاء پلي استيلني گياه اثر ضدميكروبي بخصوص برعليه باكتري گرم مثبت دارد (6). فروكتان موجود در ريشه گياه اثر ضدسرفه داشته است (7).

احتياط مصرف: در دوزهاي بالا تداخل در درمان افزايش قند خون ايجاد مي‌كند (6).

منع مصرف: در دوران بارداري و شيردهي مصرف نشود (6).

تركيبات شيميايي: گليكوزيدهاي تلخ (آركتيوپيكرين)، فلاونوئيد (آركتي نين)، پلي استيلن، اسانس، تانن، ساكاريد (اينولين)، لاپافن (5، 8).

نحوه و ميزان مصرف:

1- دم كرده: 6-2 گرم ريشه خشك گياه سه بار در روز ميل شود (6).

2- عصاره مائي: به نسبت 1:1 در الكل 25%، 8-2 ميلي‌ليتر سه بار در روز ميل شود (6).

3- تنتور: به نسبت 1:10 در الكل 45%، 12-8 ميلي‌ليتر، سه بار در روز ميل شود (6).

4- جوشانده: به نسبت 1:20، 500 ميلي‌ليتر، هر روز ميل شود (6).

مصرف غذايي: كاربرد غذايي ندارد (6).

نام تجاري دارو ساخته شده از گياه:

Fr.: Anthraxivor (9)

منابع:

1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391

2- قهرمان، احمد. كورموفيتهاي ايران (سيستماتيك گياهي). جلد سوم. مركز نشر دانشگاهي، 1373: 518

3- قهرمان، احمد. فلور ايران (جلد 9). موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع، 1362: 1011

4- صمصام شريعت، هادي. پرورش و تكثير گياهان دارويي. ماني، 1374: 186

5- Anderw Chevallier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 62

6- Carol a. Newall, Linda a Anderson, J. danid philipson. Herbal Medicines. 1996: 52

7- Int J Biol Macromol. 2003; 33 (1-3): 135-40

8- Jean Bruneton. Pharmacognosy Phytochemistry Medicinal Plants. 1995: 150

9- Royal Pharmaceutical Society. Martindale, The Extra Pharmacopoeia. 2002: 1627