مرزنجوش (1)
مرزنگوش
Origanum vulgare L.
Family: Lamiaceae
Synonyms: Origanum albiflorum K.Koch
English name: Common origanum, Wild marjoram
ريخت شناسي گياه: گياهي علفي، چند ساله در پايه چوبي، ساقه متعدد و غالباً منشعب، برگها داراي دمبرگ و يا تقريباً بدون دمبرگ، بيضي تخم مرغي، گلها در چرخههاي داراي 2 گل يا بيشتر، سنبلهها كم و بيش متراكم و انشعاباتي بصورت خوشه گرزن، ميوه بصورت فندقههاي كوچك تخم مرغي و به رنگ مايل به قهوهاي (2).
محل رويش: در مازندران (چالوس) و آذربايجان (كليبر، قره داغ،گردنه ملوك، اهر) پراكندگي دارد (3).
زمان برداشت قسمت مورد استفاده: در زمان گلدهي از اواخر تير تا اوايل مرداد ماه، جمعآوري ميشود (3).
قسمت مورد استفاده: اندام هوايي گياه (4، 5).
كاربرد درماني: اين گياه در بيماريهاي ريوي مانند سرفه، التهاب برونشها، خلط آور، بهبود سوء هاضمه، قاعدگي دردناك، آرتريت روماتوئيد، بيماريهاي مجاري اداراي و در طب چيني جهت درمان سرماخوردگي، تب، استفراغ، ديسانتري، يرقان، سوء تغذيه كودكان مصرف ميشود (5، 6).
آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: اسانس آن به دليل وجود تركيبات فنوليك اثر ضدميكروب، ضدباكتري و ضدقارچ داشته، بدليل وجود اسيد رزماريك ضدسرطان بوده و اثرات آنتي اكسيداني و ضد انگلي نيز دارد (6).
احتياط مصرف: اين گياه سبب تحريك پوستي ميشود و از مصرف خوراكي اسانس آن نيز بايد اجتناب كرد (4).
منع مصرف: مصرف آن در زنان باردار ممنوع است (7).
تركيبات شيميايي: اسانس (تيمول، كارواكرول)، تانن، رزين، استرول، فلاونوئيد (4، 8).
نحوه و ميزان مصرف: دم كرده: 3-2 قاشق مرباخوري از گياه در يك فنجان آب، 3-2 بار در روز ميل شود (5).
مصرف غذايي: سرشاخههاي خشك گياه بعنوان چاشني و طعم دهنده غذايي استفاده ميشود (7).
نام تجاري دارو ساخته شده از گياه:
Ger.: Bronchicum (9).
منابع:
1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391
2- قهرمان، احمد. كورموفيتهاي ايران (سيستماتيك گياهي). جلد سوم. مركز نشر دانشگاهي، 1373: 305
3- امامي، احمد. شمس اردكاني، محمد رضا. مهرگان، ايرج. فرهنگ مصور گياهان دارويي. مركز تحقيقات طب سنتي و مفردات پزشكي . دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، 1383: 213
4- صمصام شريعت، هادي. پرورش و تكثير گياهان دارويي. ماني، 1374: 398
5- John B. Lust. The Herb Book. 1974: 260
6- Thomson PDR. PDR For Herbal Medicines. 3 rd Edition. 2005: 609
7- Dent bown. Encyclopedia of Herbs and other uses. 1996: 320
8- Jean Bruneton. Pharmacognosy Phytochemistry Medicinal Plants. 1995: 437
9- Royal Pharmaceutical Society. Martindale, The Extra Pharmacopoeia. 1996: 1759