ستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعال

حنا

ايني، ارقان (1)

Lawsonia inermis L.

Family: Lythraceae

Synonyms: Lawsonia spinosa L., Lawsonia speciosa L., Alcanna spinosa (L.) Gaertn.

English name: Henna

 

ريخت شناسي گياه: گياه درختچه‌اي. برگها سبز متمايل به خاكستري، بيضوي. گلها بصورت خوشه گرزن بزرگ، به رنگ سفيد يا زرد و بسيار خوشبو. ميوه‌ها خشك و شكوفا كه حاوي دانه‌هاي خيلي كوچك (1، 2).

محل رويش: در مناطق جنوبي ايران، استانهاي كرمان،‌ هرمزگان و بلوچستان كاشته مي‌شود (3).

زمان برداشت قسمت مورد استفاده: معمولاً از سال دوم و سوم شروع مي‌شود (4).

قسمت مورد استفاده: برگها (2).

كاربرد درماني: براي درمان اكزما، گال،‌ عفونت‌هاي قارچي، زخم‌ها، اسهال خوني آميبي، زخم‌هاي گوارشي، به منظور القاي سقط جنين، در لوسيون پوست و مو و براي درمان شوره سر به كار مي‌رود. تركيبات ريشه حنا در درمان جذام، بيماري‌هاي پوستي، آمنوره و ديس منوره تجويز مي‌شوند. تركيبات برگ حنا براي درمان زخم‌ها، ديزوري، سرفه، برونشيت، سردرد يك طرفه، روماتيسم و كم خوني بكار مي‌روند. تركيبات گل نيز براي درمان سردرد، تب و سايكوز حاد كاربرد دارند. دانه حنا در درمان تب‌هاي راجعه، اسهال و ديسانتري توصيه مي‌شود (5).

آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: اثرات ضدالتهاب، ضددرد با مصرف 500 ميلي‌گرم به ازاي هر كيلو گرم وزن بدن لاوسون (ماده موثره حنا) گزارش شده است. مهار فعاليت مايكوباكتريوم توبركولوز بوسيله 006/0 ميلي‌گرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن از اين گياه گزارش شده است (6، 7).

احتياط مصرف: حنا بصورت خشك باعث درماتيت تماسي، و در مژه، ابرو و چشمها ايجاد جراحت مي‌كند. برگها داراي خاصيت مخدر است و مقادير بالاي آن باعث سردرد و مسموميت مي‌شود (8).

منع مصرف: در مقادير مجاز، عوارض جانبي گزارش نشده است.

تركيبات شيميايي: ماده‌اي رنگي به نام لاوسون يا 1- هيدروكسي نفتوكينون، گليكوزيدهاي فنلي متعدد، كومارين، گزانتون، كينوييد، گلوكوزيد بتاسيتوسترول، فلاونوئيدهايي نظير لوتئولين و مشتق 7 -  O- گليكوزيدي آن، چربي، رزين و تانن (9).

نحوه و ميزان مصرف: فقط به عنوان رنگ افزودني در فرآورده‌هاي آرايشي مو تاييد شده است (9).

مصرف غذايي: مصرف غذايي ندارد.

نام تجاري دارو ساخته شده از گياه:

Multi – ingredient: Fr.: Canol (10)

 

 

منابع:

1- امین غلامرضا، گياهان سنتي ايران موسسه پژوهشهاي گياهان دارويي ايران، دانشگاه علوم پزشكي تهران، دانشكده داروسازي، 1370: 66

2- John B. Lust. The Herb Book. 1974: 218

3- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391

4- زرگري، علي. گياهان دارويي. (جلد 2). موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1375: 354

5- Thomson PDR. PDR For Herbal Medicines. 3 rd Edition. 2005: 432

6- Pharmacology. 1995 Dec, 51 (6): 356-63

7- Tubercle. 1990 Dec; 71 (4): 293-5

8- James A. Duke. CRC Handbook of Medicinal Herbs 1989: 247

9- كميته تدوين فارماكوپه گياهي ايران. فارماكوپه گياهي ايران. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي. معاونت غذا و دارو، 1381: 265-258

10- Royal Pharmaceutical Society. Martindale, The Extra Pharmacopoeia. 1996: 1001

 

ستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعال

}                  

ستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعال

چمن گندمي رونده

بيدگياه، گورگياه، قياق (1)

Elymus repens (L.) Gould

Family: Poaceae

Synonyms: Agropyron repens (L.) P. Beauv.

English name: Common wheat grass, Couch - grass

 

ريخت شناسي گياه: چند ساله، طول تا 80 سانتيمتر. داراي ريزوم خزنده. برگها باريك. گل آذين بصورت اسپايكهاي راست، گلها با آرايش دو رديفي (2).

محل رويش: در گلستان (شاه كوه)،‌ مازندران (گدوك)،‌ گيلان (آستارا)، آذربايجان (سبلان، تبريز)، همدان (فقير)،‌ لرستان (دورود، تي)، سمنان (بشم)، كهكيلويه و بوير احمد (دنا) و تهران پراكنش دارد (3).

زمان برداشت قسمت مورد استفاده: پائيز (4).

قسمت مورد استفاده: ريزوم (2، 5).

كاربرد درماني:  استفاده از این گیاه در درمان عفونت های مجاری ادراری و سنگ های کلیه و مثانه تایید شده است. همچنین مدر است. براي درمان تورم مثانه، پروستات و التهاب مجاري ادراري بكار مي‌رود (5، 6). برای درمان نقرس، دردهای روماتیسمی و اختلالات مزمن پوستی استفاده می شود. به دلیل خاصیت موسیلاژی بالای این گیاه به عنوان یک داروی ضد سرفه می توان استفاده کرد. به صورت انما در درمان یبوست بکار می رود. همچنین به شکل یک افزودنی فروکتوز دار در افراد دیابنی استفاده می شود.

آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: اگروپيرن گياه اثر ضدميكروبي و آنتي اكسيداني دارد. فلاونوئيدهاي گياه سمي مي‌باشند (5).

احتياط مصرف: حاوي يك گليكوزيد سيانوژنيك است و بدليل خاصيت مدر،‌ مصرف طولاني يا مقادير بالاي اين گياه باعث كاهش پتاسيم مي‌گردد (5).

منع مصرف: در دوران بارداري و شيردهي مصرف نشود (5).

تركيبات شيميايي: پلي ساكاريد، اسانس (آگروپيرن)، موسيلاژ، مواد مغذي (2).

نحوه و ميزان مصرف:

1- جوشانده: 8-4 گرم ريزوم خشك گياه سه بار در روز ميل شود (5).

2- عصاره مائي: به نسبت 1:1 در الكل 25%، 8-4 ميلي‌ليتر سه بار در روز ميل شود (5).

3- تنتور: به نسبت 1:5 در الكل 40%، 15-5 ميلي‌ليتر، سه بار در روز ميل شود (5).

مصرف غذايي: طعم دهنده طبيعي مواد غذايي مي‌باشد (5).

نام تجاري دارو ساخته شده از گياه:

Ger.: Acorus (6).

منابع:

1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391

 

2- Anderw Chevallier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 160

3- امامي، احمد. شمس اردكاني، محمد رضا. مهرگان، ايرج. فرهنگ مصور گياهان دارويي. مركز تحقيقات طب سنتي و مفردات پزشكي . دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، 1383: 98

4- اميد بيگي، رضا. رهيافتهاي توليد و فرآوري گياهان دارويي. جلد اول، انتشارات فكر روز، 1374

5- Carol a. Newall, Linda a Anderson, J. danid philipson. Herbal Medicines. 1996: 91

6- Royal Pharmaceutical Society. Martindale, The Extra Pharmacopoeia. 2002: 1599

 

ستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعال

دم اسب (1)

دم اسب صحرایی

Equisetum arvense L.

Family: Equisetaceae

Synonyms: Equisetum boreale Bong., Equisetum elingatum Willd.

English name: Horse-tail, Field Horse-tail

 

ريخت شناسي گياه: گياه علفي با ساقه بند بند، داراي دو نوع ساقه هوايي (سترون و بارور) بندهاي پاييني ساقه‌هاي هوايي معمولاً شامل تعداد زيادي ريشه‌هاي نابجا بصورت مجتمع و چرخه‌اي. ساقه بارور قبل از ساقه سترون در فصل بهار ظاهر شده، كوتاهتر و قطورتر از ساقه سترون و فاقد كلروفيل. ريزوم (بطول 80-60 سانتيمتر) عميق در خاك فرو رفته و برگهاي آن معمولاً در محل گره‌ها بصورت حلقوي (2).

محل رويش: در محلهاي مرطوب، سايه‌دار و شني مي‌رويد (1، 2). از مناطق رويش آن مي‌توان گلستان (بندر گز)،‌ آذربايجان (تبريز)، زنجان، همدان (الوند) را نام برد (3).

زمان برداشت قسمت مورد استفاده: ساقه‌هاي نازا در تابستان جمع‌آوري مي‌شوند (4).

قسمت مورد استفاده: ساقه‌هاي نازا (5).

كاربرد درماني: دم اسب در طب سنتی جهت درمان ناخن‌های شکننده، ریزش مو، سل، بیماری‌های روماتیسمی، نقرس و در بهبود خونریزی‌های شدید قاعدگی، خونریزی بینی، ریه و معده استفاده می‌شود. از دم اسب به عنوان ضد التهاب، ضد اسپاسم، مدر جهت دفع سنگ کلیه و مثانه و همچنین برای بهبود زخم و سوختگی استفاده می‌گردد. یکی دیگر از کاربردهای رایج عصاره دم اسب، استفاده از آن برای تقویت و مرطوب‌کنندگی ناخن‌های شکننده است. استفاده از محلول عصاره دم اسب بر روی ناخن باعث خون رسانی بهتر به موضع شده و در نتیجه اکسیژن و مواد غذایی بیشتری به ناخن می‌رسد. ترکیبات سیلیسی موجود در این عصاره خاصیت کراتئولیتیک داشته و موجب از بین رفتن سلول‌های بافت مرده پوست می‌شود. از این رو ناخن‌های آسیب دیده، شکننده و شیار دار ترمیم شده و اسباب استحکام و براق شدن مجدد آنها فراهم می‌گردد، به گونه‌ای که در فاصله زمانی اندکی شادابی و رشد ناخن نمایان می‌شود. بررسی‌ها نشان داده که استفاده از عصاره این گیاه می‌تواند حتی مشکلات ناشی از پسوریازیس روی ناخن‌ها را نیز برطرف نماید(6)..

آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: مدر خفيف، ضد اسپاسم (6). دم اسب منبع غنی از سیلیس می باشد و احتمالأ روی متابملیسم پوست، مفاصل، تاندون ها و استخوان ها عمل می كند؛ به همین دلیل در شكستگی ها، بیماری های روماتیسمی، اختلالات موضعی عروق محیطی، سرمازدگی و تورم بعد از ترومبوز مفید می باشد. برای این منظور می توان از حمام سیلیس(با اضافه كردن این عصاره به آب حمام) استفاده كرد و یا از كمپرس عصاره دم اسب به صورت موضعی استفاده نمود. این عمل برای تسكین دردهای آرتروز و ورم مفاصل مفید است.پژوهش ها نشان می دهد سیلیس كلوئیدی موجود در عصاره دم اسب تأثیر قابل توجهی در افزایش خاصیت ارتجاعی و كشش پوست و مو دارد و موجب التهاب و خارش پوست سر می شود. همچنین به نظر می رسد املاح فراوان و ویتامین های دیگر عصاره دم اسب مواد ضروری فولیكول ها را تأمین و موجب تقویت مو گردد.

احتياط مصرف: Thiamase (ماده سمي گياه) باعث عدم تعادل، اختلالات حركتي، در نهايت باعث اغماء و مرگ مي‌شود اين گياه رانبايد بيش از شش هفته مصرف كرد زيرا باعث التهاب دستگاه گوارش مي‌شود (4، 5). به دنبال مصرف صحيح و بجاي آن عوارض جانبي و خطرات عمده‌اي وجود ندارد (6).

منع مصرف: ادم ناشي از بيماريهاي كليوي (نارسايي كليه) يا نارسايي قلبي (6). با توجه به اینكه دم اسب حاوی مقدار نسبتأ زیادی سلنیوم می باشد، باید در مصرف آن احتیاط و حد خوراكی و دارویی آن را رعایت نمود.

تركيبات شيميايي: مواد معدني (كلسيم، آهن)، ويتامين، تانن، فلاونوئيد، اسيدهاي فنليك، استرول (7).

نحوه و ميزان مصرف:

1- دم كرده: 2 قاشق مرباخوري گياه خشك، در نصف فنجان آب خيسانده و يك فنجان در روز ميل شود (8).

2- جوشانده: يك قاشق مرباخوري سر پر از گياه خشك يا تازه در نصف فنجان آب سرد، بمدت يك دقيقه جوشانده شود. بعد از يك دقيقه صاف و 5/1-1 فنجان در روز ميل شود (8).

3- آب گياه: يك قاشق مرباخوري، يكبار در روز ميل شود (8).

مصرف غذايي: مصرف غذايي ندارد.

نام تجاري دارو ساخته شده از گياه:

Fr.: Siliprele; Ger.: Biolavan; Kneipp Zinnkraut – Pflanzensaft; Prodiuret; Pulvhydrops Mono; Redaxa fit; Salus Zinnkraut; Zinnkraut – Tropfen (9).

 

 

منابع:

1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391

2- قهرمان، احمد. كورموفيتهاي ايران (سيستماتيك گياهي). جلد اول. مركز نشر دانشگاهي، 1373: 102

3- امامي، احمد. شمس اردكاني، محمد رضا. مهرگان، ايرج. فرهنگ مصور گياهان دارويي. مركز تحقيقات طب سنتي و مفردات پزشكي . دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، 1383: 122

4- Anderw Chevallier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 203

5- James A. Duke. CRC Handbook of Medicinal Herbs 1989: 179

6- Thomson PDR. PDR For Herbal Medicines. 3 rd edition. 2005: 450

7- Jean Bruneton. Pharmacognosy Phytochemistry Medicinal Plants. 1995: 292

8- John . Lust. The Herb Book. 1974: 345

9- Sean C Sweetman. Martindale: The complete drug reference. 2002: 1606

ستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعال

Eucalyptus spp.

اكاليپتوس (1)

Eucalyptus spp.

Family: Myrtaceae

English name: Gum tree, Eucalyptus, River red gum

 

ريخت شناسي گياه: اكثر گونه‌هاي اين گياه درختاني با ارتفاع زياد. برگها در غالب اكاليپتوس‌ها بصورت دو شكل. گلها داراي 4 يا 5 كاسبرگ تحليل رفته و گاهي فاقد آن. گلبرگها 4 يا 5 عدد بهم پيوسته، غنچه‌ها هنگام شكفتن گل با برخاستن پرچمهاي خميده از جا كنده شده و مي‌افتند (2).

محل رويش: بومي استراليا است (1) و در اكثر نقاط شمالي و جنوبي ايران بصورت كاشته شده وجود دارد (3).

زمان برداشت قسمت مورد استفاده: در مورد گونه E. globulus Labill كه گونه دارويي شناخته شده جنس اوكاليپتوس مي‌باشد در منابع گفته شده است كه برگها از قسمتهاي مسن گياه جمع‌آوري مي‌شوند (4).

قسمت مورد استفاده: برگ‌ها و اسانس (5).

كاربرد درماني: درمان التهاب غشاء مخاطي، ضدعفوني كننده مجاري تنفسي، درمان برونشيت، روماتيسم مفصلي، آبريزش بيني، آسم، آمفيزم، آنتي سپتيك، در تركيب دهان شويه و خمير دندان، دافع حشرات، موضعي در درمان سوختگي، زخم و عوارض روماتيسم. در طب سنتي بصورت خوراكي در درمان بيماري مثانه، آسم، تب، انفلوانزا، سرفه، بيماري‌هاي كليه و كيسه صفرا، كم اشتهايي و ديابت بصورت موضعي نيز در درمان زخم، آكنه، استوماتيت، خونريزي لثه،‌ درد و روماتيسم مفصلي، نورالژي، سوزاك و اختلالات گوارشي (6).

آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: بواسطه حضور گليكوزيدهاي فنلي اثر كاهش دهندگي قند خون و بواسطه حضور اكاليپتول اثر ضد باكتري، ضد التهابي و خلط آوري و بواسطه كوئرستين و هايپروزيد اثر ضدويروس، به خصوص تيپ A آنفلوانزا را دارد (5). همچنين داراي اثرات آنتي اكسيدان، آنتي نئوپلاستيك و ضدالتهاب است (6).

احتياط مصرف: تهوع، استفراغ، درد سوزش اپيگاستر، ازوفاژيت و اسهال در مصرف تركيبات غليظ مشاهده شده است. اريتم، كهير تماسي، خارش، بثورات ميكروپاپولر نيز گاهي رخ مي‌دهد. با كنترل قند خون بيماران ديابتي تداخل ايجاد مي‌كند. تاثير كاهش قند خون اين گياه در حيوان به اثبات رسيده است، اما در انسان ثابت نشده‌ است. بخور اكاليپتوس موجب انتقال آسپرژيلوس فونگوس گرديده است و در نمونه خلط افراد مشاهده شده است.افزايش حساسيت سيستميك نيز در مصرف موضعي آن در يك كودك 6 ساله گزارش شده است كه به صورت بثورات منتشر، پوسته‌ريزي تنه و اندام، تغييرات صدا، آتاكسي، ضعف عضلاني و كاهش سطح هوشياري برگشت پذير بوده است (6).

منع مصرف: در دوران بارداری یا شیردهی از مصرف اکالیپتوس پرهیز کنید. روغن این گیاه اگر استعمال موضعی داشته باشد، سمی نیست (5). اما نباید از این گیاه برای مصارف داخلی استفاده کرد. انجمن فرآوردهای گیاهان دارویی آمریکا برگ اکالیپتوس را از نظر بی خطری در ردیف و درجه دو ارزیابی کرده است. حساسيت به اگنول، بيماري‌هاي التهابي دستگاه گوارش يا مجاري صفراوي و بيماري پيشرفته كبدي (6).

تركيبات شيميايي: اسانس (اوكاليپتول)، فلاونوئيد، تانن، رزين، موم (5).

نحوه و ميزان مصرف:

1- روغن براي مصارف موضعي: 30 ميلي‌ليتر روغن در 500 ميلي‌ليتر آب ولرم (5).

2- براي مصارف گوناگون: دوز خوراكي شامل 2/0-05/0 ميلي‌ليتر (اوكاليپتول يا روغن اوكاليپتوس)، يا
4-2 گرم (عصاره مايع) (7).

مصرف غذايي: در مقادير بسيار كم، بعنوان طعم دهنده در محصولات غذايي كاربرد دارد (5).

نام تجاري داروي موجود در ايران: فرآورده‌هاي تركيبي آوي پكت، بخور اوكاليپتوس، تيميان، ليكوفار (8).

نام تجاري دارو ساخته شده از گياه:

Ger.: Bronchodurat Eucalyptusol; Bronchomed; Eucalyptrol L; Exeu; Nasivin gegen Erkaltung Kinderbad; Pinmenthol Erkaltrungskapseln; Tussidermil N (9).

 

 

ستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعال

آنقوزه (1)

Ferula assa-foetida L.

Family: Apiaceae

Synonyms: Narthex assafoetida (L.) Falc., Ferula foetida St.-Lag.

English name: Asafetida giant fennel, Devils Dung, Gum asafetida, Asafoetida(2)

 

ريخت شناسي گياه: گياهي چند ساله، ارتفاع تا دو متر. ساقه توخالي، ريشه‌ها براق و درخشان. برگها مركب. گلها بصورت گل آذين چتر و مركب سفيد رنگ (3).

محل رويش: بومي ايران، اغلب در ارتفاعات و كوهستانهاي ايران مي‌رويد (1). مناطق رويش آن عبارتند از: كرمان (بين شهداد و كرمان)، فارس (65 كيلومتري لار به جهرم) (4).

زمان برداشت قسمت مورد استفاده: گم رزين از گياهاني كه حدود 4 سال از عمرشان مي‌گذرد. جمع‌آوري مي‌شود (3).

قسمت مورد استفاده: الئو گم رزين كه بوسيله شكافتن ريزومها و ريشه‌هاي تازه گياه بدست مي‌آيد (2).

كاربرد درماني: بادشكن، ضدگرفتگي عضلاني، خلط آور و باز كننده برونش مي‌باشد. در درمان سياه سرفه، لارنژيت و هيستري نيز بكار مي‌رود (2، 5).

آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: تركيبات گوگرددار موجود در اسانس گياه، از توليد چربي در بيماران با چربي خون بالا ممانعت مي‌كنند (2). استفاده از عصاره الکلی (تنتور) سمیت سلولی علیه لنفومای سلول‌های سرطانی و لنفوسیت های انسانی را نشان داده است.

احتياط مصرف: در اطفال كمتر از 7 سال باعث اكسيده شدن هموگلوبين، در نتيجه باعث كم خوني ناشي از كمبود هموگلوبين در آنها ميشود.و در عده‌اي از افراد باعث درماتيت تماسي و سوزش دستگاه گوارشي مي‌گردد. همچنين اين ماده با داروهاي ضد انعقاد و كاهش دهنده فشار خون تداخل دارد (2). نتايج تحقيقات جديد آزمايشگاهي نشان داد اين گياه موجب نابودي كرمهاي روده مي‌شود (1).

منع مصرف: در دوران بارداري، شيردهي و اطفال كمتر از 7 سال مصرف نشود (2). همچنين متابوليسم انرژي در زمان حاملگي در موش صحرايي را مختل مي‌كند (2).

تركيبات شيميايي: 4 تا 20 درصد اسانس، 40 تا 60 درصد رزين و 25 درصد صمغ (6).

نحوه و ميزان مصرف:

1) 1-3/0 گرم پودر سه بار در روز ميل شود (6).

2) تنتور: (5:1 در الكل 70 درجه) 4-2 ميلي‌ليتر سه بار در روز ميل شود (6).

مصرف غذايي: با مقادير كم به عنوان طعم دهنده بكار مي‌رود (2).

نام تجاري دارو ساخته شده از گياه:

Gum asafetida (pharmcope chine) (5).

منابع:

1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391

2- Carol a. Newall, Linda a Anderson, J. danid philipson. Herbal Medicines. 1996: 38

3- Anderw Chevallier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 208

4- امامي، احمد. شمس اردكاني، محمد رضا. مهرگان، ايرج. فرهنگ مصور گياهان دارويي. مركز تحقيقات طب سنتي و مفردات پزشكي . دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، 1383: 131

5- Royal Pharmaceutical Society. Martindale, The Extra Pharmacopoeia. 1996: 1677

6- كميته تدوين فارماكوپه گياهي ايران. فارماكوپه گياهي ايران. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي. معاونت غذا و دارو، 1381: 43-34

 

ستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعال

قاسنی

Ferula gummosa Boiss.

Family: Apiaceae

Synonyms: Ferula afghanistanica M.Hiroe

English name: Galbanum plant

 


ريخت شناسي گياه: گياهي پايا، ارتفاع 3-8/0 متر. ساقه ضخيم، استوانه‌اي، بدون برگ و برهنه، در بالا داراي انشعابات فراهم چرخه‌اي،‌ غالباً بسيار بلند. برگها بشدت بريده و كركينه پوش، با 4 بار تقسيمات شانه‌اي عميق. گل زرد با گلبرگهاي بدون كرك. فاقد گريبان، ميوه پهن دراز يا بيضي و سطح پشتي شامل مجراي ترشحي متورم ولي سطح الصاق فاقد آن (2).

محل رويش: در نواحي و مناطق اطراف دماوند، بين تهران و فيروزكوه، دره لار، سمنان، كپه داغ بين قوچان و لطف آباد، گردنه الله اكبر پراكندگي دارد (2).

زمان برداشت قسمت مورد استفاده: گم بعد از سفت شدن جمع‌آوري مي‌شود (3).

قسمت مورد استفاده: اولئوگم رزين (3).

كاربرد درماني: تسهيل كننده هضم، ضدگرفتگي عضلاني، بادشكن و خلط آور مي‌باشد (3). در محيط خارج بدن نيز اثر ضد ميكروبي آن ثابت شده است. در درمان بيماري‌هاي گوارشي و نفخ بكار مي‌رود. بشكل موضعي نيز در درمان زخم‌ها كاربرد دارد (4).

آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: مونوترپن ها و سزکوئی ترپن های موجود در باریجه با اعمال اثرات مهاری بر روی آنزیم های متابولیسم کننده ی اسید آراشیدونیک و نیز آنزیم سنتزکننده ی نیتریک اکساید اثر خود را اعمال می کنند.با توجه به تحقیقات انجام شده در مورد اثر ترپن ها بر مهار سنتز پروستاگلاندین ها و مهار التهاب و نیز با توجه به اثبات وجود ترپن ها و سزکوئی ترپن ها در گیاهان جنس Ferula به نظر می رسد شیرابه ی باریجه با دو مکانیسم احتمالی،درد را در فاز مزمن تست فرمالین کاهش می دهد.و مکانیسم دیگر از طریق اثر مهاری بر فاز حاد (مشابه اوپیوئیدها) می باشد (5،6).نتایج تحقیقات نشان داده است که میوه ی باریجه دارای فعالیت ضدمیکروبی بر روی باکتری های گرم مثبت و گرم منفی و دارای فعالیت ضد قارچی می باشد.که این اثرات مربوط به ترکیبات آلفاپینن و بتاپینن می باشد.همچنین آلفاپینن دارای خواص اسپاسمولیتیک و قرمز کنندگی پوست بوده و بتاپینن دارای اثرات ضدالتهابی و ضد ترشحی بوده و دارای خواص آنتی بیوتیک بر روی باکتری های اشرشیاکلی و استافیلوکوکوس می باشد (7).

ترکیبات ضد سرطانی مؤثری از گیاه باریجه جداسازی شده که از آن جمله می توان به کومارین ها،فنول ها و فلاونوئیدها اشاره کرد.تحقیقات نشان داده است که فعالیت همولیتیک باریجه به علت وجود فنول ها و فلاونوئیدهای موجود در این گیاه می باشد (8).مطالعات صورت گرفته بر روی گیاه باریجه،اهمیت فعالیت بیولوژیکی ترکیبات ترپنی آن را نشان می دهد که به نظر می رسد پتانسیل بالایی در اتصال به رادیکال های آزاد اکسیژن و ترکیبات هیدروکربنی دارد (9).تحقیقات نشان می دهد که تجویز اسانس باریجه نه تنها در جنین موش صحرایی تراتوژن نبوده،بلکه ناهنجاری شکاف کام ناشی از کافئین را نیز کاهش می دهد (10).همچنین اسانس باریجه ناهنجاری های بافت جفت ناشی از سیکلوفسفامید را کاهش می دهد که احتمالا باریجه با اثرات آنتی اکسیدانی خود می تواند از جفت در برابر آسیب های هیستومورفولوژیکی ناشی از سیکلوفسفامید تا حدودی محافظت کند (11).اخیرا در یک مطالعه تأثیر عصاره ی استونی بذر این گیاه در کاهش تشنج های دوره ای در موش های آزمایشگاهی اثبات شده است (12).در مطالعه ی دیگری تأثیر فرکشن کلروفرمی این گیاه بر کاهش وابستگی به مورفین از طریق اتصال به گیرنده های مورفین در رت های صحرایی گزارش شد (13).الگوی تأثیر عصاره ی گیاه باریجه بر روند تکثیر و تمایز سلول های بنیادی مغز استخوان انسانی را می توان به وجود فیتواستروژن های مختلف در این عصاره ی گیاه نسبت داد (14).مطالعاتی که اخیرا بر فایتواستروژن های استخراج شده از باریجه و سایر گونه های این جنس انجام شده است،منجر به استخراج ترکیباتی با خاصیت استروژنی قوی شدند (15).در مطالعه ای تأثیر مثبت مونوترپنوئید استخراج شده از ریشه ی گیاهان Ferula بر تراکم توده ی استخوانی در رت های اووارکتومی شده،اثبات شده است (16).در یک پژوهش دیگر بر روی تأثیر خواص استروژنی ترپنوئید استرهای استخراج شده از جنس Ferula بر روی رحم موش ها انجام دادند،با توجه به نتایج،بیشترین تأثیر استروژنی مربوط به مونوترپن های فروتنین،تفریدین و سزکوئی ترپن های شیمگین و شیمگانیدین بود (17).

احتياط مصرف: باعث درماتيت تماسي، قرمزي و التهاب پوستي در افراد حساس مي‌شود (18).

منع مصرف: كاربرد منطقي و بجاي آن عوارض جانبي و خطرات سلامتي به همراه ندارد (4).

تركيبات شيميايي: اسانس، رزين، صمغ، كومارين (19).

نحوه و ميزان مصرف: 3/0 تا 1 گرم در روز ميل شود (19).

مصرف غذايي: به عنوان طعم دهنده در محصولات غذايي مانند نوشابه‌هاي غيرالكلي و فرآورده‌هاي گوشتي مورد مصرف قرار مي‌گيرد (19).

نام تجاري دارو ساخته شده از گياه: فرآورده دارويي ندارد.

 

منابع:

1-مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391

2- قهرمان، احمد. فلور ايران (جلد 7). موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع، 1362: 800

3- Anderw Chevallier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 209

4- Thomson PDR. PDR For Herbal Medicines. 3 rd edition. 2005: 341

5- Lee SK, Hong CH, Huh SK, Kim SS, Oh OJ, Min HY, et al.(2002). Suppressive effect of natural sesquiterpenoids on inducible cyclooxygenase(COX-2) and nitric oxide synthase (iNOS) activity in mouse macrophage cells. J Environ Pathol Toxical Oncol, 21(2): 141-8.

6-Coderre TJ, Vaccarino AL, Melzack R.(1990).Central nervous system plasticity in the tonic pain response to subcutaneous formalin injection. Brain Res; 535: 155-8.

7-Dhar, P., Chan, P., Cohen, D.T., Khawam, F., Gibbons, S., Snyder-Leiby, T., Dickstein, E., Rai, P.K., and Watal, G. (2014). Synthesis, antimicrobial evaluation, and structure-activity relationship of α-pinene derivatives, Journal of Agricultural Food Chemistry. 62(16):3548-3552.

8-Mosmann, T. (1983), Rapid colorimetric assay for cellular growth and survival: application to proliferation and cytotoxicity assay. Journal of Immunology Methods, 65: 55-63.

9-Slott VL, Hales BF.(1987). Enhancement of the embryotoxicity of acrolein, but not phosphoramide mustard, by glutathione depletion in rat embryos in vitro. Biochem pharmacol. 36(12): 2019-2005.

10-Rashidi F, Khaksary-Mahabady M, Ranjbar R, Najafzadeh-Varzi H.(2014). The Effects of essential oil of galbanum on caffeine induced-cleft palate in rat embryos. Zahedan J Res Med Sci. 16(2):37-41.

11-Mohammadi T,Khaksary Mahabadi M,Najaf-Zadevarzi H,Rezai Z,(2016).Protective effect of Concurrent Administration of Mesna and Galbanum Oil on Histological Structure of Rat Placenta against Cyclophosphamide Toxicity, Journal of Ardabil University of Medical Sciences Vol. 16, No. 2, Pages 211-222.

12-Sayyah M, Mandgary A and Kamalinejad M.(2002).Evaluation of the anticonvulsant activity of the seed acetone extract of Ferula gummosa Boiss. against seizures induced by pentylenetetrazole and electroconvulsive shock in mice. J. Ethnopharmacol. 82: 105 – 9

13-Ramezani M, Hosseinzadeh H and Mojtahedi K.(2001). Effects of Ferula gummosa Boiss. fractions on morphine dependence in mice. J. Ethnopharmacol. 77: 71 – 5.

14-Adams M, Gmünder F and Hamburger M.(2007).Plants traditionally used in age related brain disorders - A survey of ethnobotanical literature. J. Ethnopharmacol. 113: 363 – 81.

15-Rasulev BF, Saidkhodzhaev AI, Nazrullaev SS, Akhmedkhodzhaeva KS, Khushbaktova ZA and Leszczynski J.(2007). Molecular modelling and QSAR analysis of the estrogenic activity of terpenoids isolated from Ferula plants. SAR and QSAR in Env Res. 18: 663 – 73.

16-Palumbo C, Ferretti M, Bertoni L, Cavani F, Resca E, Casolari B, et al.(2009). Influence of ferutinin on bone metabolism in ovariectomized rats. I: role in preventing osteoporosis. J. Bone Miner Metab. 27: 538 – 45.

17-Nazrullaev S, Saidkhodzhaev A,Akhmedkhodzhaeva K, Syrov V, Rasulev B and Khushbaktova Z. (2008).Estrogen activity of terpenoids from plants of the genus, Chem. Natural Products; 44: 572 – 7.

18- Jean Bruneton. Pharmacognosy Phytochemistry Medicinal Plants. 1995: 469

19- كميته تدوين فارماكوپه گياهي ايران. فارماكوپه گياهي ايران. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي. معاونت غذا و دارو، 1381: 132

 

ستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعال

 

 

رازيانه (1)
 

Foeniculum vulgare mill.

Family: Apiaceae

Synonyms: Anethum foeniculum L., Foeniculum officinale All.

English name: Common fennel, Fennel

ريخت شناسي گياه: گياه علفي، معطر، چند ساله ارتفاع 5/1 متر. داراي برگهاي سبز تيره پرزدار، با پهنك منقسم به قطعات نازك و نخي شكل. گلها زرد رنگ، مجتمع به صورت چتر مركب با دانه‌هاي شيار دار و تخم مرغي شكل (2، 3).

محل رويش: در ارتفاعات 200 متري حاجي لنگ گرگان، پنجاب در دره هراز، تبريز، كوه شاهو كردستان، ده بكري كرمان، 8 كيلومتري شمال غربي علي آباد خراسان، شمال منجيل و همچنين در ارتفاعات 750-700 متري البرز پراكندگي دارد (4، 5).

زمان برداشت قسمت مورد استفاده: در سال اول رويش گلها اواسط تير تشكيل مي‌شوند. ميوه‌هاي قسمت مركزي و جترها در اواخر شهريور رسيده و آماده برداشت مي‌شوند (6).

قسمت مورد استفاده: ريشه و ميوه (7).

كاربرد درماني: مدر، ضد ميكروب، ضد التهاب، بادشكن و اشتها آور (8) و افزايش دهنده حركات دستگاه گوارش، در دوزهاي بالا اثرات ضداسپاسم، افزايش دهنده فعاليت اپي‌تليوم مجاري تنفسي است (9). بعنوان بادشكن اطفال و خلط آور نيز مصرف مي‌شود (8). سرفه، برونشيت، اختلالات گوارشي مانند اسپاسم‌هاي خفيف، احساس پري، نفخ، بهبود علايم دستگاه تنفسي فوقاني (9).ریشه رازیانه دارای اثر مدر قوی است و بذرهای آن محرک تولید هورمون های زنانه است.این گیاه دارای اثرات ضد التهاب، ضد اسپاسم، خلط آور و ضد درد می باشد و با اثر ضد زخم و آنتی اکسیدان در درمان ضایعات گوارشی و پوکی استخوان مؤثر می باشد.رازیانه همچنین در درمان ناراحتی های عصبی، علائم سندرم پیش از قاعدگی و کاهش دیسمنوره مؤثر است.این گیاه حاوی اثرات آنتی اکسیدانی بالایی می باشد

در طب سنتي به عنوان ضدكرم و نرم كننده پوست و براي درمان بيماري‌هاي چشمي مثل التهاب ملتحمه چشم به كار مي‌رود (9).

آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: رازیانه گیاهی دارای خصوصیات استروژنی می باشد. و تحقیقات ثابت کرده است که استروژن ها و فیتواستروژن ها دارای خاصیت ضد اضطرابی می باشند، و رازیانه گیاهی حاوی فیتواستروژن می باشد. تحقیقات ثابت کرده است که عصاره آبی میوه رازیانه سبب کاهش درد حاد و مزمن می شود، مکانیسم احتمالی تأثیر رازیانه ممکن است به علت شباهت ساختاری آنتول موجود در رازیانه با دوپامین باشد که به گیرنده های دوپامین متصل شده و باعث کاهش درد می شود اثر كاهنده فشار خون عصاره آبي گياه در موش صحرايي از طريق گيرنده‌هاي آدرنرژيك، موسكاريني، گانگليوني يا سروتونيني نبوده ولي آنتاگونيست‌هاي هيستامين اثر كاهنده فشار خون گياه را مهار نموده‌اند (10).

احتياط مصرف: مصرف بیش از حد بذرهای رازیانه سمی است و اسانس آن نباید به مصرف داخلی برسد. استفاده بیش از حد از اسانس رازیانه سبب التهاب ریه ها، اختلالات تنفسی و تشنج می شود. بيماران ديابتي نياز به كنترل مداوم قند خون خواهند داشت (9).

منع مصرف: در دوران خردسالي و بارداري توصيه نمي‌شود (9).

تركيبات شيميايي: اسانس (آنتول، فنشون، استراگول)، فلاونوئيد، كومارين، استرول، مواد معدني، ويتامين، پروتئين، كولين، ساكاريد (پكتين) (2، 11، 12).

نحوه و ميزان مصرف:

1- براي ناراحتيهاي گوارشي: 6/0-1/0 ميلي‌ليتر روغن به صورت خوراكي يا 7-5 گرم ميوه در روز ميل شود (13).

2- چاي: 3-2 گرم دانه در 225 ميلي‌ليتر آب دم كرده شود (13).

3- تنتور: 4-2 ميلي‌ليتر به صورت خوراكي سه بار در روز ميل شود (13).

مصرف غذايي: اسانس گياه در صنايع غذايي مصرف مي‌شود (14).

نام تجاري داروي موجود در ايران: فرآورده‌هاي تركيبي آنتي ميگرن، آوي پكت، بخور اكاليپتوس، ‌توسيوين، ‌تيميان، جزال تونيك، رازين، رگليس معطر،‌ سنالين 5/7، سنكل، شيرافزا، كارامين، كاراوي ميكسچر، كارميناتيف، گريپ واتر، منتازين (15).

نام تجاري دارو ساخته شده از گياه:

Ger.: roha-Fenchel-Tee (16).

 

 

منابع:

1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391

2- Anderw Chevallier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 283

3- زرگري، علي. گياهان دارويي.(جلد 2) موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1376: 554

4- صمصام شريعت، هادي. پرورش و تكثير گياهان دارويي. ماني، 1374: 255

5- زرگري، علي. گياهان دارويي.(جلد 2) موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1376: 562

6- اميد بيگي، رضا. رهيافتهاي توليد و فرآوري گياهان دارويي. جلد دوم، طراحان نشر، 1376: 72

7- امامي، احمد. شمس اردكاني، محمد رضا. مهرگان، ايرج. فرهنگ مصور گياهان دارويي. مركز تحقيقات طب سنتي و مفردات پزشكي . دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، 1383: 135

8 - Member of the scientific committee. The British Herbal Medicine. 1996: 93

9- Thomson PDR. PDR For Herbal Medicines. 3 rd edition. 2005: 316

10- J Ethnopharmacol 1988 Dec; 24 (2-3): 213-8

11- James A. Duke. CRC Handbook of Medicinal Herbs 1989: 198-9

12-  Jean Bruneton. Pharmacognosy Phytochemistry Medicinal Plants. 1995: 445-6

13- Fetrow CW, Avila Juan R. Professional's Handbook of Complementary & Alternative Medicines. Springhouse: Springhouse. 2001: 295

14- اميد بيگي، رضا. رهيافتهاي توليد و فرآوري گياهان دارويي. جلد دوم، طراحان نشر، 1376: 70

15- اداره كل نظارت بر امور دارو و مواد مخدر وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي. اطلاعات و كاربرد داروهاي گياهي رسمي ايران. شركت داروگستر رازي، 1380: 148

16- Sean C Sweetman. Martindale: The complete drug reference. 2002: 1610



|

ستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعال

سیاه توسه (1)

Frangula alnus Mill.

Family: Rhamnaceae

Synonyms: Rhamnus frangula L., Rhamnus sanguino Ortega, Frangula frangula H.Karst.

English name: alder bucktorn, black alder, glossy bucktorn

 

 

ريخت شناسي گياه: درختچه‌هاي ايستاده يا خوابيده، پوشيده از كركهاي خشن و زبر، بدون تيغ، برگها خزان ريز و متناوب، ساقه متعدد، ايستاده يا خوابيده با شاخه‌هاي طويل داراي پوست خاكستري رنگ، برگها بيضي – تخم مرغي، يا واژ تخم مرغي، گاهي تقريباً مدور، نوكدار، در قاعده قلبي شكل، گل زرد مايل به سبز رنگ بسيار كوچك در مجتمع‌هاي 9-3 تايي (2).

محل رويش: در ارتفاعات نزديك اورميه، ارتفاعات شاهو، اراك، اصفهان، ارتفاعات سفيد خاني، راسوند، اشترانكوه، ارتفاعات الوند، دورود، زرد كوه، كوه دينار، تل خسروي پراكندگي دارد (2).

زمان برداشت قسمت مورد استفاده: پوست درختان 4-3 ساله در اواخر بهار و اوايل تابستان جمع آوري مي‌گردند (3).

قسمت مورد استفاده: پوست گياه (4).

كاربرد درماني: گياه مسهل ملايم است و براي يبوست بكار مي‌رود (4).

آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: گليكوزيدهاي آنتراكينوني سبب اثر مسهلي گياه مي‌باشد (4).

احتياط مصرف: درباره سميت گياه هيچ گزارش نشده است (4).

منع مصرف: در دوران بارداري و شيردهي مصرف گياه توصيه نمي‌شود (4).

تركيبات شيميايي: آنتراكينون، گليكوزيد، فلاونوئيد، تانن (4).

نحوه و ميزان مصرف:

1- پوست خشك شده: 5/2-5/0 گرم روزانه ميل شود.

- عصاره مائي: به نسبت 1:1 در الكل 25%، 5-2 ميلي‌ليتر، سه بار در روز ميل شود (4).

مصرف غذايي: مصرف غذايي ندارد.

نام تجاري دارو ساخته شده از گياه:

Ger.: Eupond-f; UK.: Inner fresh Tablets (5).

منابع:

1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391

2- قهرمان، احمد. فلور ايران (جلد 15). موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع، 1362: 1841

3- Anderw Chevallier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 259

4- Carol a. Newall, Linda a Anderson, J. danid philipson. Herbal Medicines. 1996: 123

5- Royal Pharmaceutical Society. Martindale, The Extra Pharmacopoeia. 1996: 122

ستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعال

شاه­تره (1)

شاه­تره گل ريز

Fumaria parviflora Lam.

Family: Fumariaceae (Per), Papaveraceae (Rec)

Synonyms: Fumaria affinis Griff., Fumaria leucantha Viv.

English name: Fumitory, earth-smok

 

ريخت شناسي گياه: گياهي علفي يكساله در بن فاقد غده بوده. گلها به رنگ سفيد يا صورتي. ميوه شفت مانند، ناشكوفا. دانه‌ها فاقد پوشش اضافي (1، 2).

محل رويش: تقريباً در تمام نقاط ايران مي‌رويد (2).

زمان برداشت قسمت مورد استفاده: معمولاً يك هفته بعد از شروع گلدهي در فصل بهار است (3).

قسمت مورد استفاده: ميوه و سرشاخه‌هاي گلدار (4).

كاربرد درماني: بيماري‌هاي كبدي و مجاري صفراوي، اسپاسم‌هاي كيسه صفرا و مجاري صفراوي و دستگاه گوارش در طب سنتي در درمان بيماري‌هاي پوستي، يبوست، سيستيت (التهاب مثانه)، اتروسكلروزيس، روماتيسم مفصلي، آرتريت، ديابت، عفونت‌ها و به عنوان تصفيه كننده خون بكار مي‌رود (5).

آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: عصاره اين گياه اثر محافظتي انتخابي در مقابل سميت كبدي ناشي از مصرف بعضي داروها دارد (6). اثر ضداسپاسم خفيف بر مجاري صفراوي و دستگاه گوارش دارد (5).

احتياط مصرف: دوزهاي بالاي گياه سمي مي‌باشد (7). مصرف صحيح آن عارضه‌اي به همراه ندارد (5).

منع مصرف: مطلبي يافت نشد.

تركيبات شيميايي: آلكالوئيدها، املاح پتاسيم، فوماريك اسيد، فلاونوئيدها (8).

نحوه و ميزان مصرف: 4-2 گرم به صورت دم كرده، روزي سه بار ميل شود (9).

مصرف غذايي: مصرف غذايي ندارد.

نام تجاري داروي موجود در ايران: فرآورده‌ تركيبي آنتوم (10).

 

 

 

 

منابع:

1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391

2- قهرمان، احمد. كورموفيتهاي ايران (سيستماتيك گياهي). جلد دوم. مركز نشر دانشگاهي، 1373: 100

3- امين غلامرضا، گياهان داروئي سنتي ايران. تهران: انتشارات معاونت پژوهشي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، 1370 (ج 1): 52

4- Member of the scientific committee. The British Herbal Medicine. 1996: 95

5- Thomson PDR. PDR For Herbal Medicines. 3 rd edition. 2005: 127

6- Gen Pharmacol 1996 Sep; 27 (6): 979-83

7- Anderw Chevallier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 211

8- Carol a. Newall, Linda a Anderson, J. danid philipson. Herbal Medicines. 1996: 127

9- كميته تدوين فارماكوپه گياهي ايران. فارماكوپه گياهي ايران. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي. معاونت غذا و دارو، 1381: 496-491

10- اداره كل نظارت بر امور دارو و مواد مخدر وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي. اطلاعات و كاربرد داروهاي گياهي رسمي ايران. شركت داروگستر رازي، 1380: 26

آدرس : اصفهان - خیابان لاله - خیابان شاهد //  تلفن همراه : 09134422463  شهیدی  //  تلفن ثابت : 03134614257