پنبه معمولي (1)
Gossypium herbaceum L.
Family: Malvaceae
Synonyms: Gossypium albescens Raf., Gossypium album Buch.-Ham.
English name: Levant cotton, Cotton plant
ريخت شناسي گياه: گياه يكساله يا چند ساله، علفي ايستاده و پرشاخه ارتفاع 200-50 سانتيمتر. در قاعده كم و بيش چوبي شده، منفرد و پوشيده از كركهاي ستاره‌اي. برگها مدور، در هر دو سطح بدون كرك، در حاشيه و در سطح رگبرگها پوشيده از كركهاي ستاره‌اي. گل بزرگ و منفرد، در قاعده قلبي شكل. ميوه كپسول، پهن دراز، داراي 5-3 خانه و هر كدام داراي 7-5 دانه، تخم مرغي، پوشيده از كركهاي سفيد و طويل (2).
محل رويش: در شمال و جنوب و نواحي غربي كشور كاشته مي‌شود (2).
زمان برداشت قسمت مورد استفاده: ريشه و دانه‌هاي گياه در پاييز جمع‌آوري مي‌شوند (3).
قسمت مورد استفاده: پوست ريشه و روغن دانه (3).
كاربرد درماني: داراي خواص قابض، كاهش دهنده تعداد اسپرم، ضدالتهاب، تب‌بر و آرام كننده تحريكات بافتي رحم مي‌باشد. پوست ريشه در درمان خونريزي قاعدگي دردناك، دانه‌ها در درمان اسهال خوني، تب دوره‌اي، و برگها در درمان التهاب مجاري گوارش مصرف مي‌شود. بصورت موضعي، برگها در درمان برفك، تاول، خون مردگي، زخم و تبخال مصرف مي‌شود. همچنين در آمنوره، ديس منوره، نامنظمي قاعدگي‌ها، تهوع، تب، سردرد، اسهال و اسهال خوني بعنوان اكسي توسيك، پس از زايمان، در درمان يورتريت، ناراحتي عصبي، كم شير بودن، متروراژي، منوراژي و آمنوره آتونيك، قاعدگي دردناك، در دوران كليماكتريك و بعنوان ضدباروري مردان تجويز مي‌شود (4).
آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: داراي اثرات رهش هيستاميني در محيط خارج بدن مي‌باشد به نظر مي‌رسد emmenagogic، اكسي توسيك، ضدبارداري (مردان) باشد ولي هنوز تركيبات موثر آن بررسي نشده‌اند (4).
احتياط مصرف: پوست ريشه داراي خاصيت سمي مي‌باشد و بدون تجويز پزشك نبايد مصرف شود (3).
منع مصرف: در دوران بارداري مصرف نشود (5). تنها هنگام زايمان قابل استفاده است (5).
تركيبات شيميايي: سزكوئي ترپن، فلاونوئيد، روغن ثابت، سلولز، پروتئين، موم، پكتين (3، 6).
نحوه و ميزان مصرف: بصورت محدود از روغن آن استفاده مي‌شود (4).
مصرف غذايي: روغن دانه گياه مصرف غذايي دارد (5).
نام تجاري دارو ساخته شده از گياه: فرآورده دارويي ندارد.
منابع:
1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391
2- قهرمان، احمد. فلور ايران (جلد 18). موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع، 1362: 2179
3- Anderw Chevallier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 216
4- Thomson PDR. PDR For Herbal Medicines. 3 rd edition. 2005: 509
5- Dent bown. Encyclopedia of Herbs and other uses. 1996: 290
6- Jean Bruneton. Pharmacognosy Phytochemistry Medicinal Plants. 1995: 66