پنيرك (1)
پنيرك قرمز
Malva sylvestris L.
Family: Malvaceae
Synonyms: Malva mauritiana L., Malva grossheimii Iljin, Althaea mauritiana Alef.
English name: High mallow, Willd mallow, Marsh mallow
ريخت شناسي گياه: گياه دو ساله، ارتفاع 120-100 سانتيمتر. ساقه ايستاده مجهز به كركهاي خوابيده، گاهي ظاهراً فاقد كرك. برگها قلبي شكل، مدور، تقريباً پنجه‌اي. گلها صورتي متمايل به بنفش با رگه‌هاي ارغواني و مجتمع در دسته‌هاي جانبي (2).
محل رويش: در همدان، اصفهان، مازندران، لرستان، مركزي، فارس، كرمان، سيستان، خراسان، تربت حيدريه، مشهد، بيرجند و تهران پراكنش دارد (3).
زمان برداشت قسمت مورد استفاده: برگها در بهار و گلها بصورت غنچه در تابستان جمع‌آوري مي‌شود (4).
قسمت مورد استفاده: ريشه و سرشاخه‌هاي گلدار (4، 5).
كاربرد درماني: قابض، مرهم، امولسيون كننده و خلط‌آور است. چاي گياه مرهم مناسب براي سرفه، برونشيت، التهاب مجاري تنفسي، گرفتگي صدا، آمفيزم و لارنژيت مي‌باشد. گياه بصورت موضعي براي شستشوي زخمها مصرف مي‌شود. ضماد گياه جهت درمان التهاب پوستي بكار مي‌رود (4، 5).
آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: ترکیبات موجود در ریشه گیاه پنیرک از جمله آنتوسیانین، دی اکسی بنزوئیک اسید و سیانیدین سبب کاهش قند خون می شود.تحقیقات نشان داده است که ترکیبات فلاونوئیدی موجود در ریشه این گیاه می تواند در کاهش عوارض دیابت مؤثر باشد.که این اثر با بهبود فعالیت آنزیم کاتالاز و مهار آنزیم آلفا آمیلاز است.تحقیقات ثابت کرده است که ترکیبات موجود در پنیرک از تشکیل لخته خون در رگ ها جلوگیری کرده و سبب کاهش بروز بیماری های قلبی- عروقی می شود (9،10). همچنین مشخص شده است عصاره پنیرک بر اسپرم و مراحل اسپرماتوژنز اثر گذار است و مورفولوژی سلول ها را تغییر داده و سبب افزایش تعداد سلول های اسپرماتسیت اولیه و اسپرم می شود (4).تحقیقات اثرات ضد باکتریایی این گیاه را بر روی میکروارگانیسم ها به اثبات رسانده است و مشخص شده است که این گیاه می تواند به عنوان یک ضد عفونی کننده در از بین بردن میکروب های مقاوم به آنتی بیوتیک ها استفاده شود (11). استفاده از پنیرک به صورت غرغره برای رفع تحریکات مخاط دهان و درد گلو و همچنین جوشانده آن به صورت کمپرس گرم برای رفع سوختگی ها و ناراحتی های هموروئید و ورم پلک چشم به کار
میرود (5).
احتياط مصرف: مصرف این گیاه در افراد دیابتی ممکن است سبب کاهش فشار خون شود. تاکنون گزارشی از سمیت گیاه در افراد گزارش نشده است.
تركيبات شيميايي: گليكوزيد، موسيلاژ، تانن، پلي ساكاريد، فلاونوئيد، اسيدهاي فنليك (7).
نحوه و ميزان مصرف:
1- دم كرده: 2-1 قاشق مرباخوري گياه در نصف فنجان آب سرد ريخته شود و پس از 8 ساعت گرم سپس ميل شود (5).
2- جوشانده (براي استعمال خارجي): يك قاشق غذاخوري گياه در نصف فنجان آب براي مدت كوتاهي جوشانده شود (5).
مصرف غذايي: در يونان و روم باستان به عنوان غذا از آن استفاده مي‌كردند (8).
نام تجاري دارو ساخته شده از گياه: فرآورده دارويي ندارد.
منابع:
1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391
2- قهرمان، احمد. فلور ايران (جلد 6). موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع، 1362: 708
3- امامي، احمد. شمس اردكاني، محمد رضا. مهرگان، ايرج. فرهنگ مصور گياهان دارويي. مركز تحقيقات طب سنتي و مفردات پزشكي . دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، 1383: 189
4- Anderw Chevallier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 230
5- John B. Lust. The Herb Book. 1974: 256-7
6-Mustafa A, Ali M. New steroidal lactones and homomonoterpenic glucoside from fruits of Malva sylvestris L. J Acta Pol Pharm. 2011;68 (3):393-401.
7-Taha Nezhad M, Barzegar M, Sahari MA, Naghdi Badi HA.Evaluating antiradical activity of Mallow (Malva sylvestris L.)extracts and its application in the oil system.Iranian J of Med Plants. 2012;11(42):86-97. [Persian].
8-Gharavi SM, Ghasemi N, Khooi M. Herbal cream containing extracts of Matricaria Chamomilla L, Calendula Officinalis L, Malva Silvestris L and Centaurea Cyanus L for treatment of skin disorders. Pharmaceutical Sci J Facul Pharma.2002;1(79):8.
9-Eloff JN. Which extractant should be used for the screening and isolation of antimicrobial components from plants?.J Ethnopharmacol. 1998:60(1):1-8.
10-Zhen-yu W.Impact of anthocyanin from Malva sylvestris on plasma lipids and free radical. Can. J. Res. 2005; 16: 228 - 32.
11-Marouane W, Soussi A, Murat J, Bezzine S, El Feki, A.The protective effect of Malva sylvestris on rat kidney damaged by vanadium. J Lipids Health Dis. 2011;10:65-70.