سپستان (1، 2)
سرپستان
Cordia myxa L.
Family: Boraginaceae
English name: Sebesten, Sapistan, Sebesten tree,Sepistan palm, Dogs dugs
ريخت شناسي گياه: درختان كوچك، بندرت درختچهاي با چند تنه به ارتفاع 10-8 متر، تقريباً پيچ دار هستند. پوست ساقه به رنگ قهوهاي متمايل به خاكستري و كم و بيش شكافدار است. داراي تاج وسيع و گسترده، سبز، پوشيده از كركهاي تنك و برگها دمبرگدار، تخم مرغي وسيع ميباشند. گل به رنگ سفيد يا كرم متمايل به سفيد، مجتمع در گرزنهاي انتهايي منشعب و پانيكول مانند، ميوه شفت به بزرگي يك گيلاس و تخم مرغي ميباشد (2).
محل رويش: بومي ايران نيست و از زمانهاي پيش وارد ايران شده و در سواحل و جزاير جنوبي (خوزستان ، بلوچستان، چابهار، نيك شهر، بندر عباس) كاشته ميشود (2).
زمان برداشت قسمت مورد استفاده: ميوه سپستان را بايد پس از رسيدن كامل جمعآوري نمود (3).
قسمت مورد استفاده: ميوه، پوست و ريشه (4).
كاربرد درماني: پوست اين درختچه، قابض و ريشه آن مسهل است. برگ آن در بعضي نواحي، مخصوصاً در هند، مانند برگ گياه گاوزبان استفاده ميشود. دم كرده ميوه خشك آن به تنهايي يا مخلوط با ميوه و دانههاي لعابدار ديگر، بعنوان نرم كننده مصرف ميشود(4).
آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: اثر ضد التهاب كولون، ضد درد و ضد آرتريت در موش صحرايي داشته است (5، 6).
احتياط مصرف: مطلبي يافت نشد.
منع مصرف: مطلبي يافت نشد.
تركيبات شيميايي: موسيلاژ، آلكالوئيدهاي پيروليزيديني، فلاونوئيد مثل: روتين، كروم، اسيد چرب (7، 8).
نحوه و ميزان مصرف: 30-5 دانه از آن به صورت دم كرده كاربرد دارد (9).
مصرف غذايي: كاربرد غذايي ندارد.
نام تجاري دارو ساخته شده از گياه: فرآورده دارويي ندارد.
منابع:
1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391
2- قهرمان، احمد. فلور ايران (جلد 9). موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع، 1362: 1033
3- Chandra A, Pareek S.C. Lasoda (Cordia myxa Roxb): A potential fruitcrop in jaisalmer district of western Rajashtan. Agricultural Science Digest, 1992; 12 (1): 11-12
4- زرگري، علي. گياهان دارويي. (جلد 3) موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1376: 536
5- Nutrition. 2001; 17 (5): 391-6
6- Farmaco. 1995; 50 (4); 245-56
7- امين غلامرضا، گياهان دارويي سنتي ايران. موسسه پژوهشهاي گياهان دارويي ايران، دانشگاه علوم پزشكي تهران، دانشكده داروسازي، 1370: 119
8- Karawa M. Mucilagenous contents of certain Egyptian plants. Planta med. 1980. 38: 138
9- كميته تدوين فارماكوپه گياهي ايران. فارماكوپه گياهي ايران. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي. معاونت غذا و دارو، 1381: 436