اسفناج (1)
Spinacia oleracea L.
Family: Amaranthaceae (Rec), Chenopodiaceae (Per)
Synonyms: Spinacia glabra Mill., Spinacia spinosa Moench, Chenopodium oleraceum (L.) E.H.L.Krause
English name: Prickly-seeded spinch, Spinach, Garden Spinach, Spinage
ريخت شناسي گياه: گياهي علفي، يكساله، فاقد كرك، با ريشه‌اي عميق و ستبر است. ساقه‌ها بطول 80-30 سانتيمتر، با شيارهاي طولاني و خطوط برجسته مي‌باشد. گلها سبز رنگ، دو پايه، فاقد براكته بوده و گل آذين سنبله انتهايي است (2).
محل رويش: در سراسر ايران، بخصوص بصورت وحشي در تبريز و خوي يافت مي‌شود (2).
زمان برداشت قسمت مورد استفاده: بايد قبل از شكسته شدن، زرد شدن و بد شكل شدن برگها، برداشت انجام شود درست قبل از اينكه گياه ساقه‌‌هاي بذر دهنده توليد نمايد (3).
قسمت مورد استفاده: برگها (2).
كاربرد درماني: اين گياه در درمان كم خوني، تحريك ترشحات معده و صفرا و در افراد مبتلا به كمبود ويتامين A, B, C, D تجويز مي‌شود. بعلاوه در بيماريهاي مقاوم پوستي، اسكوربوت، تقويت اعصاب، در رفع سرفه‌هاي خشك، آسم، گرفتگي صدا، يبوست، روماتيسم، نقرس و كمي ترشح شير نيز مصرف مي‌شود (2).
آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: اثرات آنتي اكسيداني و ضدسرطاني از تركيبات اين گياه گزارش شده است (4، 5). مصرف طولاني مدت موجب پيشگيري از استرس اكسيداسيون و پيري سلولهاي مغز موش صحرايي مي‌شود (6).
احتياط و منع مصرف: بعلت دارا بودن تركيبات اگزالات اسفناج را نبايد به بيماران مبتلا به ورم مفاصل، سنگهاي صفراوي و كليوي تجويز نمود (2).
منع مصرف: مطلبي يافت نشد.
تركيبات شيميايي: پروتئين، چربي، ساكاريد، رنگدانه، مواد معدني، ويتامين (2).
نحوه و ميزان مصرف: معمولاً بصورت پخته شده مصرف مي‌شود. و هيچ گونه عوارضي از آن گزارش نشده فقط به دليل اگزلات بالا باز جذب كلسيم را كاهش مي‌دهد (7).
مصرف غذايي: مصرف خوراكي دارد (2).
نام تجاري دارو ساخته شده از گياه: فرآورده دارويي ندارد.
منابع:
1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391
2- زرگري، علي. گياهان دارويي. (جلد 3). موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1376: 222 و 224
3- Spinach (Spinacia oleracea). Available from: URL http:// www. Uga.edu / vegetable/ spinach. Html
4- Howard LR, Pandjaitan N, Morelock T, Gil MI. Antioxidant capacity and phenolic content of spinach as affected by genetics and growing season. J Agric Food Chem. 2002 Oct 9;50(21):5891-6
5- Maeda N, Kokai Y, Ohtani S, Sahara H, Hada T, Ishimaru C, Kuriyama I, Yonezawa Y, Iijima H, Yoshida H, Sato N, Mizushina Y. Anti-tumor effects of the glycolipids fraction from spinach which inhibited DNA polymerase activity. Nutr Cancer. 2007;57(2):216-23
6- Joseph JA, Shukitt-Hale B, Denisova NA, Prior RL, Cao G, Martin A, Taglialatela G, Bickford PC. Long-term dietary strawberry, spinach, or vitamin E supplementation retards the onset of age-related neuronal signal-transduction and cognitive behavioral deficits. J Neurosci. 1998 Oct 1;18(19):8047-55
7- Lagow B . PDR of Herbal Medicines. 2004: 761