Hyssopus officinalis L.
زوفا
زوفا (1)
Hyssopus officinalis L.
Family: Lamiaceae
Synonyms: Hyssopus alopecuroides Fisch. ex Benth., Hyssopus altissimus Mill.
English name: Hyssop
ريخت شناسي گياه: گياه پايا، قاعده و بن چوبي به رنگ سبز، ايستاده ارتفاع 40-30 سانتيمتر. ساقه‌ها متعدد، ايستاده يا خيزان و چهار گوش، ساده بدون انشعاب، در بخش فوقاني داراي شاخه‌هاي متعدد پانيكول شكل. برگها خطي باريك، گسترده، نوك تيز تقريباً بدون دمبرگ، منقوط، داراي نوك كوتاه، كركينه پوش و خزي، دمبرگ مياني برجسته، برگهاي فوقاني و برگهاي بخش گلدار بسيار كوتاه و تقريباً هم قد كاسه. گلها به رنگ آبي متمايل به بنفش، مجتمع در سنبله‌هاي انتهايي، داراي چرخه‌هاي نزديك به هم و متراكم (2).
محل رويش: در زنو، پل زنگوله، كلاردشت نزديك رودبارك، كوه نيزوا بين سرتنگ و كنگلو، خلخال، تهران، اطراف كوه دشته و آزادبر نزديك كرج مي‌رويد (2).
زمان برداشت قسمت مورد استفاده: سرشاخه‌هاي گلدار به هنگام گل‌دهي در طول خرداد و تير ماه جمع‌آوري مي‌گردد (3).
قسمت مورد استفاده: سرشاخه‌هاي گلدار (4).
كاربرد درماني: افزايش جريان خون، بهبود بيماريهاي روده‌اي، بيماريهاي مجاري تنفسي و سرماخوردگي (5).
آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: اسانس اين گياه خواص ضدميكروبي دارد. عصاره برگها نيز اثرات ضدميكروبي، ضدويروسي (هرپس سيمپلكس) و مختصري ضداسپاسم دارد (5).
احتياط مصرف: این گیاه به دلیل علائم شبیه صرع و ایجاد تشنج در مداوای بیماران عصبی مزاج منع مصرف دارد. افرادی که کبد حساسی دارند از مصرف آن خودداری کنند. (5).
منع مصرف: خانم‌های باردار و شیرده استفاده نکنند (5).
تركيبات شيميايي: ترپن، اسانس، فلاونوئيد، رزمارينيك اسيد، تانن، رزين، مواد تلخ (4، 6).
نحوه و ميزان مصرف:
1- چاي: 2-1 قاشق مرباخوري گياه خشك شده، در 1 فنجان آب جوش براي مدت 15-10 دقيقه دم كرده و ميل شود. براي سرفه 3 بار در روز نوشيده شود. براي گلو درد سه بار در روز غرغره شود (7).
2- تنتور: 4-1 ميلي‌ليتر سه بار در روز خوراكي ميل شود (7).
مصرف غذايي: بعنوان طعم دهنده در نوشابه‌ها بكار مي‌رود (4).
نام تجاري دارو ساخته شده از گياه: فرآورده دارويي ندارد.
منابع:
1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391
2- قهرمان، احمد. فلور ايران (جلد 15). موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع، 1362: 1798
3- صمصام شريعت، هادي. پرورش و تكثير گياهان دارويي. ماني، 1374: 268
4- Anderw Chevallier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 220
5- Thomson PDR. PDR For Herbal Medicines. 3 rd edition. 2005: 454
6- Jean Bruneton. Pharmacognosy Phytochemistry Medicinal Plants. 1995: 428
7- Fetrow CW, Avila Juan R. Professional's Handbook of Complementary & Alternative Medicines. Springhouse: Springhouse. 2001: 407