گزنه سا، گزنه سفید (1)
کر گزنا
Lamium album L.
Family: Lamiaceae
Synonyms: Lamium album subsp. Album, Lamium hyrcanicum A.P.Khokhr.
English name: White dead nettle, White archangel
ريخت شناسي گياه: گياه علفي، پايا، ارتفاع 65-15 سانتيمتر ساقه راست يا كمي خميده، چهار گوش. برگها متقابل، قلبي شكل. گلها بصورت دسته‌هاي 10-4 تايي، به رنگ سفيد و يا مايل به زرد (2).
محل رويش: در گلستان (بندر گز)، گيلان (بين انزلي و رشت، اسالم، بين اسالم و خلخال)، مازندران (زيرآب، اديم، قائم شهر، بين چالوس و تنكابن، پل زنگوله)، آذربايجان (ماكو، سبلان، كندوجان)، كردستان (بين سنندج و سقز)، مركزي (كوه سفيدخانه، تفرش) و فارس پراكندگي دارد (3).
زمان برداشت قسمت مورد استفاده: جمع‌آوري سرشاخه‌هاي گلدار گياه بايد در آغاز دوره گلدهي ولي گلهاي آن بعد از شكفتن كامل بايستي صورت گيرد (2).
قسمت مورد استفاده: سرشاخه گلدار (4).
كاربرد درماني: براي درمان التهاب پوست، سرفه، برونشيت، التهاب دهان و حلق، التهاب دستگاه تنفسي فوقاني و دستگاه گوارش مانند گاستريت، نفخ، لوكوره (ترشح از واژن)، دوران كليماكتريك، بيماريهاي اوروژنيتال، براي درمان شكستگي‌ها، كاربنكل (دمل پوستي) كمر درد و التهاب زخم‌ها بكار مي‌رود (5).
آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: بدليل وجود موسين و ساپونين خلط‌آور است (5).
احتياط و منع مصرف: عوارض جانبي خاصي در مصرف بجاي آن وجود ندارد (5).
تركيبات شيميايي: ساپونين، فلاوون، موسيلاژ، تانن، ساكاريد، ايريدوئيد (6).
نحوه و ميزان مصرف:
1- دم كرده: 1 قاشق مرباخوري برگهاي خرد شده يا گلها در يك فنجان آب، اندكي جوشانده شده، سپس 10 دقيقه دم گردد و 2 يا 3 فنجان در روز بين هر وعده غذا مصرف شود (7).
2- الكلاتور: 2 تا 4 قاشق مرباخوري در روز (تنتور گزنه سفيد 100 گرم، شربت ساده 50 گرم، آب 25 گرم) (7).
مصرف غذايي: مصرف غذايي ندارد.
نام تجاري دارو ساخته شده از گياه: فرآورده دارويي ندارد.
منابع:
1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391
2- زرگري، علي. گياهان دارويي.(جلد 4) موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1376: 95
3- امامي، احمد. شمس اردكاني، محمد رضا. مهرگان، ايرج. فرهنگ مصور گياهان دارويي. مركز تحقيقات طب سنتي و مفردات پزشكي . دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، 1383: 168
4- Penelope ody: The herbs society's Complete Medicinal Herbal. 1995: 182
5- Thomson PDR. PDR For Herbal Medicines. 3 rd edition. 2005: 874
6- Jean Bruneton. Pharmacognosy Phytochemistry Medicinal Plants. 1995: 481
7- ولنه ژان. مترجم امامي احمد، شمس اردكاني محمدرضا، نكوئي ناييني نسيم. گياه درماني: درمان بيماري‌ها توسط گياهان، انتشارات راه كمال، 1381: 80-379