به (1، 2)
به جنگلي، شال به
Cydonia oblonga Mill.
Family: Rosaceae
Synonyms: Cydonia communis Loisel., Cydonia cydonia (L.) Pers., Pyrus cydonia L.
English name: Apple quine, Quince
ريخت شناسي گياه: درختي با برگهاي ساده و خزان كننده، ارتفاع 8-5 متر، گاهي درختچه‌اي به ارتفاع 5-3 متر. برگها نسبتاً بزرگ، تخم مرغي، در سطح زيرين پوشيده از كرك. گل منفرد، سفيد يا صورتي رنگ، تقريباً بزرگ. ميوه كروي و گلابي مانند، پوشيده از كركهاي ماهوتي كه شامل 5 خانه با دانه‌هاي فراوان لعابدار است (2).
محل رويش: در مازندران، گيلان، گرگان، بلوچستان و هريرود پراكندگي دارد (2).
زمان برداشت قسمت مورد استفاده: ميوه در پاييز جمع‌آوري مي‌گردد (3).
قسمت مورد استفاده: دانه و ميوه (3).
كاربرد درماني: بدليل خاصيت قابض در اسهال بخصوص اطفال بكار مي‌رود. بصورت دهانشويه ميوه و آب آن براي درمان زخمهاي دهان و گلو و التهاب لثه مصرف مي‌شود. شربت گياه داراي اثر قابض ملايم است و به هضم غذا كمك مي‌كند. دانه‌هاي گياه بعلت داشتن موسيلاژ قابل ملاحظه براي درمان برونشيت و بعنوان يك ملين مصرف مي‌شوند (3).
آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: ميوه خاصيت ضد باكتري (4)، ضد ويروس آنفلوآنزا (5) و ضد ويبريو كلرا (عامل وبا) داشته است (6).
احتياط مصرف: دانه گياه بدون تجويز پزشك مصرف نشود (3).
منع مصرف: مطلبي يافت نشد.
تركيبات شيميايي: ميوه آن حاوي تانن، پكتين، اسيدهاي گياهي و دانه آن داراي موسيلاژ، گليكوزيدهاي سيانوژنيك (آميگدالين)، روغن‌هاي ثابت و تانن است (3).
نحوه و ميزان مصرف: 1 قاشق چاي خوري از دانه آن در 1 فنجان آب ريخته و بعد از ايجاد لعاب ميل شود (7).
مصرف غذايي: مصرف خوراكي دارد (3).
نام تجاري داروي موجود در ايران: فرآورده دينه اكسپكتورانت (8).
منابع:
1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391
2- قهرمان، احمد. فلور ايران (جلد 1). موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع، 1362: 278
3- Anderw Chevallier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 196
4- J Agric Food Chem. 2007; 55 (3): 963-9
5- J Agric Food Chem. 2005; 53 (4): 928-34
6- Rev Gastroenterol Peru. 1994; 14 (1): 27-31
7- Bette Lagow. PDR for Herbal medicines. 2004: 671
8- كميته تدوين فارماكوپه گياهي ايران. فارماكوپه گياهي ايران. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي. معاونت غذا و دارو، 1381: 181