كنجد (1)
Sesamum indicum L.
Family: Pedaliaceae
Synonyms: Sesamum africanum Tod., Sesamum oleiferum Sm., Sesamum orientale L.
English name: Oriental sesamum, Benne oil plant, Gingelly, Teel oil plant
ريخت شناسي گياه: درختي با كرك كم به ارتفاع 5/1-1 متر كه داراي ساقه منشعب است. برگها دندانه‌دار يا چند بخشي كم عمق بوده كه در بخشهاي پاييني ساقه داراي دمگل بلند و در بخشهاي بالايي سرنيزه‌اي يا خطي سرنيزه‌اي با دمگل كوتاه مي‌باشد كپسول بيضي و زاويه‌دار يا مسطح محتوي دانه‌هاي بدون باله كه در انتها بصورت نقطه برجسته است (2).
محل رويش: در بخشهاي مركزي، شمال غربي، شمال شرقي، غرب و شرق كاشته مي‌شود (2).
زمان برداشت قسمت مورد استفاده: زماني كه كپسول به رنگ قهوه‌اي – سياه درمي‌آيد دانه‌ها جمع‌آوري مي‌شود (3).
قسمت مورد استفاده: برگ، بذر و ريشه (3).
كاربرد درماني: اين گياه در درمان اختلالات كبد و كليه بكار مي‌رود. دانه‌هاي آن جهت مشكلاتي مانند سرگيجه، وزوز گوش و اختلال ديد ناشي از كم خوني و بدليل خاصيت نرم كنندگي مجاري گوارشي در يبوست مصرف مي‌شود. همچنين دانه‌ها سبب افزايش ترشح شير مي‌گردند. جوشانده ريشه گياه در درمان سرفه و آسم بكار مي‌رود (3).
آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: اثر كاهندگي كلسترول و قند خون و ضدسرطان و مهار استرس اكسيداسيون از روغن گياه گزارش شده است (4، 5، 6).
احتياط مصرف: سبب واكنشهاي حساسيتي مي‌شود و بدليل وجود كالري بالا در دانه‌ها و روغن آن، نبايد در افراد چاق مصرف شود (7، 8).
منع مصرف: مطلبي يافت نشد.
تركيبات شيميايي: روغنهاي اشباع نشده، پروتئين، ويتامين، مواد معدني، اسيدهاي چرب (3، 8).
نحوه و ميزان مصرف: 40 تا 60 گرم از روغن كنجد به عنوان ملين مصرف مي‌شود (8).
مصرف غذايي: در تهيه مواد غذايي و دارويي بكار مي‌رود (3).
نام تجاري دارو ساخته شده از گياه:
UK.: Noseeze (8).
منابع:
1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391
2- قهرمان، احمد. كورموفيتهاي ايران (سيستماتيك گياهي). جلد سوم. مركز نشر دانشگاهي، 1373: 397
3- Anderw Chevallier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 268
4- Indian J Exp Biol 1997 Nov; 35 (11): 1218 - 23
5- Takeuchi H, Mooi LY, Inagaki Y, He P. Hypoglycemic effect of a hot-water extract from defatted sesame (Sesamum indicum L.) seed on the blood glucose level in genetically diabetic KK-Ay mice. Biosci Biotechnol Biochem. 2001 Oct;65(10):2318-21
6- Hu Q, Xu J, Chen S, Yang F. Antioxidant activity of extracts of black sesame seed (Sesamum indicum L.) by supercritical carbon dioxide extraction. J Agric Food Chem. 2004 Feb 25;52(4):943-7
7- Dent bown. Encyclopedia of Herbs and other uses. 1996: 352
8- Royal Pharmaceutical Society. Martindale, The Complete Drug Reference. 2007: 2762