سنبل الطيب (1)
والرين
Valeriana officinalis L.
Family: Caprifoliaceae (Rec), Valerianaceae (Per)
Synonyms: Valeriana alternifolia Bunge, Valeriana dubia Bunge, Valeriana officinalis var. alternifolia (Bunge) Ledeb.
English name: Common Valerian, Valerian
ريخت شناسي گياه: گياهي علفي، پايا، چند ساله به طول 2/1 متر. ساقه استوانه‌اي، توخالي، صاف. ريشه معطر. برگها متقابل، پهنك با تقسيمات شانه‌اي، بدون گوشوارك. گلها مجتمع در گرزنهاي انتهايي، چتر مانند ولي نامنظم، كاسه گل، پايا و در زير ميوه قرار دارد، جام تيغي شكل، دانه فاقد آلبومن (2).
محل رويش: در ايران بصورت كاشته شده وجود دارد در مناطق مرطوب مي‌شوداغ و اطراف اصفهان (مناطق كامو و دالان كوه) يافت مي‌شود (2، 3، 4).
زمان برداشت قسمت مورد استفاده: در هر سال هنگام پاييز (شهريور تا مهر ماه) و يا قبل از گل دهي در ماههاي اسفند و فروردين جمع‌آوري مي‌شود (3).
قسمت مورد استفاده: ريزومها (5).
كاربرد درماني: خلط آور، ضدگرفتگي عضلاني، كاهش دهنده قند خون، ضدنفخ، مدر و پايين آورنده فشار خون است. داراي خاصيت خواب آور و مسكن ضعيف مي‌باشد. بطور سنتي براي كوليك‌هاي روده‌اي، دردهاي قاعدگي، بيخوابي، دردهاي روماتيسمي، هيجان زدگي و ميگرن بكار مي‌رود (5).
آثار فارماكولوژيك مشاهده شده :ریشه ی سنبل الطیب به عنوان مسکن و ضد اسپاسم به کار می رود و اسید والرنیک موجود در ریشه ی آن دارای خواص ضد انقباض عضلانی است. این گیاه انقباضات ناشی از دپلاریزه شدن سلولی را مهار می کند و باعث باز شدن کانال پتاسیمی و مسدود شدن کانال های کلسیم می شود. ترکیبات والترات ، ایزووالترات و والرانون موجود در ریشه ی سنبل الطیب دارای اثرات آنتی اسپاسمودیک بر روی عضله ی صاف ایلئوم می باشد (10-6). عصاره ی والرین (سنبل الطیب) انقباضات ناشی از استیل کولین ، فنیل افرین و هیستامین را کاهش می دهد و اثر مهاری مستقیمی روی انقباضات رحم انسان دارد و این امر مصرف سنتی این گیاه را در درمان کرامپ های رحمی ناشی از دیسمنوره تأیید می کند. همچنین عصاره ی این گیاه دارای اثرات ضد انقباض بر روی عروق کرونر و ریه دارد و در بیماران آسمی و بیمارانی که مشکلات گوارشی دارند می تواند استفاده شود (11،12). اثرات آرامبخشی این گیاه مربوط به روغن های فرار والرنال و اسید والرنیک می باشد (13). عصاره ی آبی سنبل الطیب کیفیت خواب را بهبود بخشیده و زمان شروع خواب را کاهش می دهد و دارای اثر ضد اظطراب می باشد (16-14). تحقیقات نشان داده است عصاره ی سنبل الطیب به عنوان یک آنتی اکسیدان در کاهش بی خوابی های وابسته به استرس اکسیداتیو نیز مؤثر می باشد (17). ترکیبات موجود در این گیاه شامل والپوتریات، دیدروالترات و ایزوالترات در صنایع داروسازی کاربرد فراوانی دارد و برای افسردگی استفاده می شود. عصاره آبی- الکلی این گیاه در تعدیل و کاهش عملکرد گیرنده های آدرنرژیک در هیپوکامپ و سایر نواحی مغز دخالت دارند، و این تداخل را با واسطه سیستم های نورو- ترانسمیتری از قبیل گابا، سروتونین و آدنوزین میانی گری می شود. عصاره ریشه سنبل الطیب در مهار استرس های فیزیکی و فیزیولوژیکی با مهار نوروترانسمیترهای منوآمین تشکیلات هیپوکامپ و آمیگدال مؤثر است. همچنین این گیاه از تخریب و مرگ نورون ها در بیماری پارکینسون، و تخریب و مرگ نورونی در روند پیری و بیماری های نورودژنراتیو جلوگیری می کند. تحقیقات ثابت کرده است که اثر حفاظتی عصاره گیاه سنبل الطیب بر نورون ها و سلول های نوروگلیا وجود ترکیب هایی مانند والریک اسید است که نقش مهمی در تعدیل فعالیت های شبه گاما دارد. این گیاه دارای ترکیبات آنتی اکسیدانی می باشد که موجب کاهش پراکسیداسیون چربی ها در کورتکس مغز می شود. همچنین اکسیژن انفعالی ایجاد شده به وسیله کوئینولینیک در کورتکس مغز به وسیله این گیاه کاهش می یابد ( 25-18(.
احتياط مصرف: چنان چه داروهای کاهش دهنده ی خواب مصرف می شود ، استفاده از داروهای مشتق از سنبل الطیب مجاز نیست. پس از 3-2 هفته استفاده از داروی سنبل الطیب لازم است وقفه ای در مصرف ایجاد و دوباره مصرف دارو از سر گرفته شود. استفاده ی پیوسته از این دارو منجر به بروز فراموشی می شود.
منع مصرف: در دوران بارداري مصرف نشود. تجويز دوز 65 برابر دوز انساني به موش صحرايي عوارض جانبي روي جنين نداشت (6).
تركيبات شيميايي: اسانس، ايريدوئيد (والپوتريات)، اسيد كافئيك، اسيد كلروژنيك، تانن، گم رزين (5).
نحوه و ميزان مصرف:
1- دم كرده و جوشانده: ريزوم و ريشه خشك گياه 1-3/0 گرم، سه بار در روز ميل شود.
2- عصاره مائي: 1-3/0 ميلي‌ليتر مصرف شود (5).
مصرف غذايي: بعنوان افزودني در صنايع غذايي بكار مي‌رود (5).
نام تجاري دارو ساخته شده از گياه:
Ger.: Baldrisedon, Hewedormir, Kneipp Baldrian, pflanzensaft. (7)
منابع:
1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391
2- قهرمان، احمد. كورموفيتهاي ايران (سيستماتيك گياهي). جلد سوم. مركز نشر دانشگاهي، 1373: 475
3- صمصام شريعت، هادي. پرورش و تكثير گياهان دارويي. ماني، 1374: 286
4- امامي، احمد. شمس اردكاني، محمد رضا. مهرگان، ايرج. فرهنگ مصور گياهان دارويي. مركز تحقيقات طب سنتي و مفردات پزشكي . دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، 1383: 323
5- Carol a. Newall, Linda a Anderson, J. danid philipson. Herbal Medicines. 1996: 260
6- Yao M, Ritchie HE, Brown-Woodman PD. A developmental toxicity-screening test of valerian. J Ethnopharmacol. 2007 Sep 5;113(2):204-9. Epub 2007 Jun 2
7.Tang JY, Zeng YS, Chung P, Wong R, Hagg U.(2008). Effects of valeriana officinalis extract on rat depressive model. Journal of Chinese Clinical Medicine; 3(7): 374-8.
8.Rezvani ME, Roohbakhsh A, Allahtavakoli M, Shamsizadeh A.(2010).Anticonvulsant effect of aqueous extract of Valeriana officinalis in amygdala-kindled rats: possible involvement of adenosine. J Ethnopharmacol; 127(2): 313-8.
9-de Smet P. Adverse effects of herbal drugs. 1st ed. Tafaghodi M, Amiri R, Hossein zadeh H, translator. Mashhad: Mashhad University of Medical Sciences; 2006. p. 220.
10-Gilani AH, Khan AU, Jabeen Q, Subhan F, Ghafar R.(2005).Antispasmodic and blood pressure lowering effects of Valeriana wallichii are mediated through K+ channel activation. J Ethnopharmacol. 100(3):347-52.
11-Amanzadeh Y. Herbal Pharmacopoeia. 1st ed. Tehran(2003).Food and Drug Department of the Ministry of Health and Medical Education; p. 456.
12-Occhiuto F, Pino A, Palumbo DR, Samperi S, De Pasquale R, Sturlese E, et al.(2009). Relaxing effects of Valeriana officinalis extracts on isolated human non-pregnant uterine muscle. J Pharm Pharmacol.;61(2):251-6.
13-Rezaie A, Pashazadeh M, Ahmadizadeh Ch, Jafari B and Jalilzadeh HM.(2010). Study of Sedative and Anxiolytic Effect of Herbal Extract of Nardostachys jatamansi in Comparison With Dizepam in Rats. Journal of Medicinal Plants; 9 (36): 169 - 74.
14-Gruenwald J, Brendler T. Jaenicke C. PDR for herbal Medicine. Economics Company. USA. 2000, pp: 783 - 5.
15-Fernandez S, Wasowski C, Paladini A. C and Mariel M. Sedative and Sleep-enhancing Properties of Linarin, a Flavonoid-isolated from Valeriana officinalis L. Pharmacology Biochemistry and Behavior 2007; 77 (2): 399 -404.
16-Houghton PJ. The scientific basis for the reputed activity of Valerian. J. Pharm. Pharmacol. 1999; 5: 505 - 12.
17-Sudati JH, Fachinetto R, Pereira RP, Boligon AA, Athayde ML, Soares FA, et al. In vitro antioxidant activity of valeriana officinalis against different neurotoxic agents. Neurochem Res 2009; 34: 1372-1379.
18-Khajehpour L, Moosapour SF, Seyyednejad SM. The involvement of adrenergic system in the anxiolytic effect of hydroalcoholic extract of Valeriana officinalis in male mice. Feyz Journal of Kashan University of Medical Sciences 2014; 18(4): 361-8.
19-Carrettiero DC, Da Silva SM, Fior-Chadi DR. Adenosine modulates alpha2-adrenergic receptors through a phospholipase C pathway in brainstem cell culture of rats. Auton Neurosci 2009; 151(2):174-7.
20-Jung HY, Yoo DY, Kim W, Nam SM, Kim JW, Choi JH, et al. Valeriana officinalis root extract suppresses physical stress by electric shock and psychological stress by nociceptive stimulationevoked responses by decreasing the ratio of monoamine neurotransmitters to their metabolites. BMC Complementary and Alternative Medicine 2014: 14: 476-82.
21-Ortiz JG, Natal JN, Chavez P. Effects of Valeriana Officinalis Extracts on [3H]Flunitrazepam Binding, Synaptosomal [3H]GABA Uptake, and Hippocampal [3H]GABA Release. Neurochemical Research November 1999; 24 (11): 1373-8.
22-Malva JO, Santos S, Macedo T. Neuroprotective properties of Valeriana officinalis extracts. Neurotox Res 2004; 6(2): 131-40.
23-Santos MS, Ferreira F, Faro C, Pires E, Carvalho AP, Cunha AP, et al.(1994). The amount of GABA present in aqueous extracts of valerian is sufficient to account for [3H] GABA release in synaptosomes. Planta Med; 60(5): 475-6.
24-Valle-Mojica LM, Ayala-Marin YM, Ortiz-Sanches CM, Torres Hernandez BA, Abdalla-Mukhaimer S, Ortiz JG. Selective Interactions of Valeriana officinalis Extracts and Valerenic Acid with [3H] Glutamate Binding to Rat Synaptic Membranes. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine Volume 2011; 2011: 7 -16.
25-Sudati JH, Fachinetto R, Pereira RP, Boligon AA, Athayde ML, Soares FA, et al.(2009). In vitro antioxidant activity of Valeriana officinalis against different neurotoxic agents. Neurochem Res; 34(8): 1372-9.