صبر زرد طبي (1)
سگل
Aloe vera (L.) Burm.f.
Family: Aloeaceae (Per), Xanthorrhoeaceae (Rec)
Synonyms: Aloe barbadensis Mill.
English name: Common aloe, Medicine aloe, Medicine plant true aloe
ريخت شناسي گياه: گياهي چند ساله. برگها گوشتي. گل آذين بصورت سنبله، گل به رنگ زرد و نارنجي (2).
محل رويش: در ايران بصورت كاشته شده موجود مي‌باشد (1).
زمان برداشت قسمت مورد استفاده: حدود 8 ماه پس از كاشت پاجوش در فصل بهار و به صورت قطع برگهاي خارجي گياه از قاعده (3).
قسمت مورد استفاده: شيرابه و ژل برگها (4، 5).
كاربرد درماني: بطور سنتي در پمادها و كرمها براي درمان زخمها، اگزما و پسوريازيس اضافه مي‌شود. يك گزارش در مورد پايين آوردن قند خون با مصرف عصاره اين گياه وجود دارد. شيره برگ بعلت وجود آنتراكينون، بعنوان ملين بكار مي‌رود. اين گياه براي درمان آكنه، بواسير،آرتريت، كوفتگي، افسردگي، ديابت، مولتيپل اسكلروزيس، زخم‌هاي معده، سل و حتي نابينايي مصرف مي‌شود (4، 5).
آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: آلوئه ورا سبب کاهش 72 درصد از قند خون افرادی که مبتلا به افزایش قند خون بودند گردیده است.همچنین تحقیقات دیگری ثابت کرده است که آلوئه در درمان برخی از سرطان ها،گاستریت،بیماری های معده ای،اختلالات و انسداد روده ای،آپاندیس و زخم کبدی مؤثر است .مطالعات اخیر نشان داده است که عصاره آبی-الکلی آلوئه ورا خاصیت ضد قارچی و ضد باکتری دارد و دارای اثر آنتی اکسیدان می باشد .شیره آلوئه ورا درد و التهاب را کاهش می دهد و ژل آن برای التیام سوختگی استفاده می شود. عصاره آلوئه ورا و کربوهیدرات های آن می تواند ماکروفاژها را فعال کند. دو مشتق دی هیدروکومارین 1 و 2 که از گیاه جدا شده اند،خاصیت ایمونومدولاتوری دارند و فعالیت فاگوسیتوزی را افزایش می دهند. ژل آلوئه ورا حاوی برخی گلیکوپروتئین ها می باشد که از تورم و درد جلوگیری و روند بهبود را تسریع می کند، و حاوی پلی ساکاریدهایی می باشد که رشد و ترمیم پوست را تحریک می نماید.که خاصیت ترمیم کنندگی آن مربوط به ترکیبی به نام گلومانان که غنی از پلی ساکاریدها است، می باشد. گلومانان بر گیرنده های فاکتور رشد فیبروبلاست ها اثر گذاشته و فعالیت و تکثیر این سلول ها را تحریک نموده و موجب افزایش تولید و ترشح کلاژن خواهد شد. ژل آلوئه ورا نه تنها میزان کلاژن را در محل زخم ها افزایش می دهد، بلکه با ایجاد تغییر در ساختار کلاژن، اتصالات عرضی بین این رشته ها را افزایش داده و در نتیجه بهبود زخم را تسریع می کند. همچنین ثابت شده است که بتاسیتوسترول (Beta-Sitosterol) به عنوان یکی از اجزاء آلوئه ورا از طریق افرایش میزان بیان VEGF و رسپتور آن در محل زخم، موجب افزایش آنژیوژنز و ترمیم هر چه بهتر بافت های آسیب دیده می شود. قند مانوز موجود در این گیاه پس از اتصال به گیرنده مربوطه بر سطح ماکروفاژهای پوست، موجب تحریک این سلول ها در جهت تولید سیتوکین ها و پیشبرد برخی از مراحل ترمیم زخم می شود. از سوی دیگر ویتامین C و E موجود در آلوئه ورا با افزایش تولید کلاژن به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی در روند بهبود زخم تأثیر می گذارد. آلوئه ورا ترومبوکسان A2 و B2 و پروستاگلاندین را که موجب انقباض عروق و تجمع پلاکتی می شوند، کاهش می دهد و پرفیوژن پوستی را افزایش و خطر ایسکمی در بافت را کاهش می دهد، همچنین یک کربوکسی پپتیداز برادی کینین که عامل ایجاد کننده درد است را غیرفعال می کند و درد را کاهش می دهد (6-16)
احتياط مصرف: در منابع احتياط مصرفي براي آن ذكر نشده است (5).
منع مصرف: مصرف آلوئه ورا در طول دوران بارداری و شیردهی در بسیاری از موارد منع شده است.در زنان باردار استفاده از آلوئه ورا ممکن است سبب تحریک و انقباض رحم و در نتیجه سقط جنین شود.شيرابه زرد رنگ تلخ تهيه شده از گياه بر روي پوست مصرف نشود (5).
تركيبات شيميايي: آنتراكينونها (Aloin, Aloe – emodin)، رزين، تانن، پلي ساكاريد، استرول، اسيدهاي آلي، آنزيم، ساپونين، ويتامين، مواد معدني، مونوساكاريد (2، 5).
نحوه و ميزان مصرف:
1- تنتور: 5 قطره با آب قبل از غذا بعنوان اشتهاآور ميل شود (2).
2- آب گياه: 50 ميلي‌ليتر سه بار در روز براي درمان زخم معده مصرف شود (2).
3- شيره برگها: براي بهبود زخم و اگزما، دو بار در روز مصرف شود (2).
مصرف غذايي: مصرف غذايي ندارد (5).
نام تجاري دارو ساخته شده از گياه:
Fr.: Contre – coups de Abbe perdrigeon; Vulcase; Ger.: Aristol; Dr Janssens
Teebohnen; Krauterlax A; Rheogen; Switz.: Elixir Rebleuten (4).
منابع:
1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391
2- Anderw Chevallier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 57
3- يزداني، داراب. شهنازي، سحر. سيفي، حامد. كاشت، داشت و برداشت گياهان دارويي. جهاددانشگاهي واحد شهيد بهشتي، 1383: 25
4- Royal Pharmaceutical Society. Martindale, The Extra Pharmacopoeia. 2002: 1210
5- Carol a. Newall, Linda a Anderson, J. danid philipson. Herbal Medicines. 1996: 25
6-Kriplani R, Thosar N, Baliga M, Kulkarni P, Shah N, Yeluri R. Comparative Evaluation of Antimicrobial Efficacy of Various Root Canal Filling Materials Along with Aloevera Used in Primary Teeth: A Microbiological Study. Journal of Clinical Pediatric Dentistry. 2013
7-Gao S, Zhao G, Yang X, Xu L. [Preparation and antimicrobial effect of aromatic, natural and bacteriostatic foot wash with skin care]. Zhongguo Zhong yao za zhi= Zhongguo zhongyao zazhi= China journal of Chinese materia medica. 2013;38(12):2023-6.
8-Reynolds T. Aloes; The genus Aloe. Medicinal and Aromatic plants-Industrial Profile. s, 2004. Djeraba A, Quere P. In vivo macrophage activation in chickens with Acemannan, a complex carbohydrate extracted from Aloe vera. Int J Immunopharmacol 2000; 22(5): 365-72.
9-Karaca K, Sharma JM, Nordgren R. Nitric oxide production by chicken macrophages activated by Acemannan, acomplex carbohydrate extracted from Aloe vera". 1995; 17(3): 183-8.
10-Zhang XF, Wang HM, Song YL, Nie LH, Wang LF, Liu B, et al. Isolation, structure elucidation, antioxidative and immunomodulatory properties of two novel dihydrocoumarins from Aloe vera. Bioorg Med Chem Lett 2006; 16(4): 949-53.
11-Moreira LRS, Filho EXF. An overview of mannan structure and mannan-degrading enzyme systems. Appl Microbiol Biotechno. 2008; 79(2): 165-178.
12-Eshun K, He Q. Aloe vera: a Val uable ingredient for the food, pharmaceutcal and cosmetic industries, a review. Crit. Rev. Food Sci. Nutr. 2004; 44(2): 91-96.
13-Boudreau MD, Beland FA. An evaluation of the biological and toxicological properties of Aloe Barbadensis (Miller), Aloe vera. J. Environ. Sci. Health C. 2006; 24: 103-154.
14-Moon E J, Lee YM, Lee OH, Lee MJ, et al. A novel angiogenic factor derived from Aloe vera gel: β-sitosterol, a plant sterol. Angiogenesis. 1999; 3: 117-123.
15-Liu C, Leung MY, Koon JC, Zhu LF, et al. Macro phage activation by polysaccharidebiological response modifier isolated from Aloe vera L var hinensis (Haw) Berg. J. Immunopharmacol. 2006; 6: 1634–1641.
16-Lorenzetti LJ, Salisbury R, Beal JL, Baldwin JN. Bacteriostatic property of aloe vera. J. Pharmaceutical Sci. 1964; 53: 1287-1290.