ترنجبين

ترنجبين (1)

خارشتر (2، 3)

Alhagi maurorum Medik.

Family: Fabaceae (Papilionaceae)

Synonyms: Alhagi persarum Boiss. & Buhse.

English name: Camel' s - thorn

ريخت شناسي گياه: گياه پايا، بوته‌هاي نيمه چوبي و نيمه درختچه‌اي، بسيار خاردار، به رنگ سبز مات، ارتفاع 80-50 سانتيمتر. ساقه تقريباً چوبي، بسيار متعدد، با شاخه‌هاي فراهم و داراي خارهاي فراوان. برگها كامل، سبز مات، غالباً واژ تخم مرغي. گل ارغواني، بدون دمگل يا داراي دمگل بسيار كوتاه (4).

محل رويش: در مناطق البرز و اطراف تهران، بخش مركزي، شمال شرقي، شرق، جنوب شرقي، شمال و شمال غربي ايران مي‌رويد (4).

زمان برداشت قسمت مورد استفاده: در اواخر تابستان گلهاي خشك شده ترنجبين‌دار را روي سفره‌اي تكان مي‌دهند تا قطرات سخت و خشك شده روي گياه از آن جدا شوند و سپس آنان را جمع‌آوري مي‌نمايند (3).

قسمت مورد استفاده: مان گياه (2).

كاربرد درماني: مهمترین اثرات داروئی این گیاه خاصیت ادرار آور آن است. تعریق آور، خلط آور(اکسپکتورانت) و ملین است. روغن استخراج شده از این گیاه برای دردهای روماتیسمی کاربرد دارد. ملين و خلط آور است و در تب‌هاي عفوني كودكان و سرخك بكار مي‌رود (2).

آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: تزريق وريدي پروآنتوسيانيدين جدا شده از گياه با دوز mg/kg 10-5 ميلي‌گرم بر هموديناميك عمومي و قابليت انقباض قلب موش صحرايي و خرگوش سالم اثري نداشت. اما در حيوانات مبتلا به انفاكتوس ميوكارد مصنوعي، غلظت كراتينين فسفات سروم و پراكسيداسيون ليپيد را در ميوكارد و سرم كاهش داد و همچنين مقدار اسيد چرب آزاد و طيف فسفوليپيد قلب را طبيعي نمود. همزمان اندازه ناحيه تكروزه ميوكارد نيز كاهش يافت (5).

احتياط مصرف: در منابع احتياط مصرفي براي آن ذكر نشده است (6).

منع مصرف: در منابع مورد منع مصرفي براي آن ذكر نشده است (6).

تركيبات شيميايي: ساكاريد (فروكتوز، ساكارز، ملزيتوز) (2).

نحوه و ميزان مصرف: دوز مصرفي برحسب سن بيمار بين 10 تا 70 گرم مي‌باشد كه با كمي آب مصرف مي‌شود (6).

مصرف غذايي: مصرف غذايي ندارد (6).

نام تجاري دارو ساخته شده از گياه: فرآورده دارويي ندارد (6).

منابع:

1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391

2- آئينه چي، يعقوب. مفردات پزشكي و گياهان دارويي ايران. موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. 1365: 98 و 1036

3- صمصام شريعت، هادي. پرورش و تكثير گياهان دارويي. ماني، 1374: 26 و 220

4- قهرمان، احمد. فلور ايران (جلد 7). موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع، 1362: 755

5- Eksp Klin. Farmakol. 1992, Nov – Dec, 55(6): 19-21

6- كميته تدوين فارماكوپه گياهي ايران. فارماكوپه گياهي ايران. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي. معاونت غذا و دارو، 1381: 246